Treguesit makroekonomikë dhe fiskalë të Bosnjë-Hercegovinës, 2023

Ekonomia e Bosnje dhe Hercegovinës[1] u zgjerua me 1.7% reale nga viti në vit në tremujorin e katërt të 2023, duke u ngadalësuar nga një rritje prej 1.9% në vit në tremujorin e tretë (shih Tab. 4). Në terma të rregulluar sezonalisht, PBB-ja e tremujorit të katërt u rrit me 1.1% tremujor në tremujor, pas rritjes me 1.2% në tremujorin e tretë në tre muajt e mëparshëm.

Sipas të dhënave të zyrës së statistikave,  rritje u regjistrua në gjysmën e të gjitha kategorive, duke përfshirë shpenzimet e konsumit final të familjeve (rritje 2% në vit), shpenzimet e konsumit të qeverisë së përgjithshme (rritje 1.4% vit/vit) dhe  konsumin final (rritje 1.9% në vit/vit).

Eksportet e mallrave dhe shërbimeve ranë me 4.3% në vit dhe importet e mallrave dhe shërbimeve ranë me 5.4% në vit. Rënie shënoi edhe formimi i kapitalit fiks bruto, me 4.4% në vit.

Inflacioni është ngadalësuar ndjeshëm nga 14.1% në 2022 në 6.1% në 2023 në terma vjetorë.

Intensifikimi i konflikteve rajonale, një ngadalësim i menjëhershëm në Evropë ose rritja e paqëndrueshmërisë së çmimeve të mallrave mund të prishin tregtinë dhe të rrisin çmimet e ushqimit dhe energjisë, të ulin eksportet dhe remitancat e BiH dhe të pakësojnë kërkesën e brendshme. Rritja e tensioneve politike të brendshme mund të rrisë fragmentimin ekonomik të BiH dhe të dobësojë perspektivat e rritjes.

Rritjet publike dhe ato minimale të pagave për të zbutur ndikimin e krizës së kostos së jetesës kanë mbështetur kërkesën e brendshme, por rrezikojnë të nxisin inflacionin. Mbajtja e normave të ulëta të interesit i ka shtyrë bankat të vendosin likuiditet të tepërt jashtë vendit, kryesisht në depozitat njëditore, ndërkohë që normat e kredisë mund të mos pasqyrojnë në mënyrë adekuate rrezikun e kredisë. Ruajtja e politikave fiskale në zgjerim mund të dëmtojë qëndrueshmërinë fiskale dhe të jashtme, ku nevojat për financim janë rritur dhe janë sfiduese për t’u përmbushur. Një vendim pozitiv i BE-së për të nisur bisedimet e pranimit mund të sigurojë një nxitje reformash, me pasoja pozitive.

Një rishikim i punësimit publik dhe pagave është i nevojshëm për të identifikuar pushimet nga puna dhe për të ulur faturën e pagave. Rritjet vjetore të pensioneve paraqesin rrezik në të dyja subjektet duke pasur parasysh demografinë e pafavorshme.

Përshtatshmëria dhe indeksimi i pensioneve duhet të rishikohen për t’u përafruar me praktikat më të mira dhe rritja e pensioneve duhet të kufizohet në ato të ligjshme. Rregullimet e përfitimeve sociale duhet të shkëputen nga rritja e pagave.

[1] https://wiiw.ac.at/bosnia-and-herzegovina-overview-ce-2.html