Qeveria njofton paketë fiskale për 2026 me ndryshime të rëndësishme, por pa konsultim

Qeveria shqiptare po përgatit paketën e re fiskale që pritet të hyjë në fuqi më 1 janar 2026, me ndryshime të rëndësishme në disa ligje bazë të sistemit tatimor dhe financiar.
Sipas propozimeve të Ministrisë së Financave të dala në media, ndryshimet do të prekin katër akte kryesore:

• Ligjin për taksat vendore,
• Ligjin për Tatimin mbi Vlerën e Shtuar (TVSH),
• Ligjin për faturën dhe sistemin e monitorimit të qarkullimit,
• Ligjin për Tatimin mbi të Ardhurat.

Përmes këtyre ndërhyrjeve, synohet të krijohet një sistem tatimor më i drejtë, më efikas dhe më transparent, në përputhje me standardet e Bashkimit Evropian dhe procesin e integrimit.

Lehtësira në taksën e ndikimit në infrastrukturë

Në ligjin për taksat vendore, qeveria parashikon përjashtimin nga pagesa e taksës së ndikimit në infrastrukturë për ndërtimet publike që realizohen në fushën e arsimit, shëndetësisë dhe mbrojtjes sociale, të financuara nga buxheti i shtetit ose nga njësitë e qeverisjes vendore.

Ky përjashtim synon të ulë kostot për projektet publike, të përshpejtojë procedurat në nivel bashkish, dhe të orientojë burimet buxhetore drejt investimeve sociale me ndikim direkt në komunitet.
Megjithatë, ekspertët paralajmërojnë se bashkitë mund të përballen me rënien e të ardhurave vendore, nëse nuk krijohen mekanizma kompensimi nga buxheti i shtetit.

Rritje e kompensimit për fermerët

Një ndër risitë më të rëndësishme lidhet me ligjin për TVSH-në, ku qeveria propozon që norma e kompensimit për prodhuesit bujqësorë të vendoset në 10%, pas disa vitesh që ka qenë zero.
Kompensimi do të llogaritet mbi vlerën totale të produkteve bujqësore të shitura brenda një periudhe gjashtëmujore dhe do të paguhet nga administrata tatimore brenda 30 ditëve nga kërkesa.
Në të njëjtën kohë, blertësit që ushtrojnë aktivitet si “restorant” përjashtohen nga skema, për të shmangur abuzimet që janë konstatuar më parë në raportimin e fiktiv të furnizimeve.

Kjo nismë përbën një injeksion fiskal të drejtpërdrejtë për fermerët, duke përmirësuar likuiditetin e tyre dhe balancën në zinxhirin e furnizimit.
Në plan afatgjatë, masa pritet të rrisë formalizimin e sektorit bujqësor, por suksesi do të varet nga zbatimi i rregullt i procedurës së rimbursimit, një aspekt ku historikisht administrata ka treguar vonesa.

Përshtatje e ligjit për faturën elektronike

Në ligjin “Për faturën dhe sistemin e monitorimit të qarkullimit” janë parashikuar disa ndryshime teknike dhe përditësime terminologjike, për ta përafruar me ligjin e ri për tatimin mbi të ardhurat.
Termat “tatim mbi fitimin” dhe “tatim i thjeshtuar për biznesin e vogël” zëvendësohen respektivisht me “tatim mbi të ardhurat e korporatës” dhe “tatim mbi të ardhurat personale të biznesit”.

Gjithashtu, në faturat ku blerësi është individ pa aktivitet tregtar, do të kërkohet emri, ID personale dhe adresa e saktë, ndërsa afati i transmetimit të faturës elektronike në sistem shtyhet me një ditë, nga e 10-ta në të 11-tën.

Ndryshimet do të rrisin transparencën dhe gjurmueshmërinë e transaksioneve, duke ndihmuar në uljen e informalitetit.
Sidoqoftë, operatorët ekonomikë paralajmërojnë nevojën për përmirësime teknologjike në sistemin e faturimit për të shmangur ndërprerjet dhe vonesat që mund të penalizojnë bizneset e vogla.

Deklarata e vetëpunësuarit, si masë kundër shmangies tatimore

Risia më e madhe e paketës është futja e Deklaratës së Statusit të të Vetëpunësuarit në ligjin për Tatimin mbi të Ardhurat.
Kjo deklaratë do të shërbejë për të identifikuar rastet kur individët që pretendojnë të jenë të vetëpunësuar, në fakt punojnë në kushte të ngjashme me punëmarrësit.
Në këto raste, ata do të trajtohen si të punësuar të zakonshëm, me të gjitha detyrimet tatimore dhe kontributive përkatëse.

Ky mekanizëm konsiderohet një mjet i fortë kundër shmangies tatimore, veçanërisht në sektorët e shërbimeve profesionale, konsulencës dhe IT-së, ku vetëpunësimi fiktiv përdoret për të reduktuar tatimet.
Por ekspertët paralajmërojnë se masa duhet shoqëruar me udhëzime të qarta ligjore dhe kritere objektive, për të shmangur konfliktet dhe interpretimet subjektive nga administrata tatimore.

Një sistem tatimor më i drejtë, por sfidues për zbatim

Të gjitha ndryshimet e propozuara pritet të hyjnë në fuqi më 1 janar 2026, pas miratimit përfundimtar nga Qeveria dhe Kuvendi.
Paketat e tilla, sipas analistëve fiskalë, përbëjnë një hap pozitiv drejt modernizimit të sistemit tatimor shqiptar, duke e bërë atë më të krahasueshëm me modelet e BE-së.

Megjithatë, sfida më e madhe mbetet zbatimi:

• administrata tatimore duhet të garantojë rimbursime të shpejta dhe transparente,
• bashkitë duhet të menaxhojnë rënien e të ardhurave nga përjashtimet,
• ndërsa bizneset e vogla kërkojnë stabilitet dhe parashikueshmëri fiskale.

Një pikë shqetësuese është se paketa nuk është diskutuar fare në Këshillin Tatimor, institucion i parashikuar për debat dhe konsultim me aktorët kryesorë të sistemit fiskal.

Ekspertët nënvizojnë se mungesa e konsultimit të gjerë rrezikon efektivitetin e reformës dhe redukton perceptimin e drejtësisë dhe përfaqësimit në procesin vendimmarrës.
Në të njëjtën kohë, transparenca mbetet problematika kryesore e komunikimit, edhe brenda Qeverisë Rama 4, duke reflektuar një model vendimmarrjeje ku informacioni publik dhe konsultimi me palët e interesuara shpesh janë të kufizuar. Pavarësisht këtyre, nëse zbatimi shoqërohet me administrim të disiplinuar dhe monitorim real, paketa fiskale 2026 mund të shënojë një përmirësim të rëndësishëm drejt një sistemi tatimor më të drejtë dhe funksional, por efektiviteti i saj do të varet shumë nga aftësia e qeverisë për të adresuar këto sfida strukturore të transparencës dhe përfshirjes.