Reagim smart ndaj borxhit publik dhe dëshirës për rritjen ekonomike

Gjermania tani (2017) është duke kaluar në historik suficiti buxhetor (18.6 miliard Euro, T.I 2017), duke siguruar kualifikimin ekonomik dhe pozicionin e një lidershipi të fuqishëm europian për ti ofruar së bashku dhe për ta stopuar krisjen e eurozonës pas vendimit të taksapaguesve britanikë dhe tendencave për shkëputje në Spanjë.

Gjithashtu shqetësime të tjera janë në rritje përfshirë Bankën e Marrëveshjeve Ndërkombëtare dhe Bordin e Stabilitetit Financiar në lidhje me politikat e miratuara nga Japonia dhe Shtetet e Bashkuara. Këto vendime janë vijimësi e përshtatjes me situatën e rimëkëmbje së ngadaltë të ekonomisë botërore duke mbajtur norma interesi mjaft të ulta. Por në fakt këto vendime janë duke krijuar rreziqe të mëdha në formën e nënvlerësimit të rrezikut, mbiçmimit të aseteve, duke ndikuar në dinamikën e çmimeve në rënie, dhe si rrjedhojë nxitjen e një krize të re financiare.

Politikat aktuale nuk janë duke funksionuar!

Lehtësimi sasior (LS) ka ngritur çmimet e aseteve, por paraja e re e hedhur në qarkullim ka dështuar në synimin e saj për të stimuluar shpenzimet dhe pritjet inflacioniste në nivelin që ishte parashikuar fillimisht.

Paratë direkt për familjet dhe bizneset apo financim të hapur monetar

Ashtu si kuptohet nga diskutimet provokuese nga Friedman (1969), paraja që i dedikohet individit (familje apo biznes) është një politikë ku paraja e re krijohet nga banka qendrore me kushtin që të shpërndahet për familjet dhe bizneset private. Grenville (2013) vëren se bankat qendrore nuk kanë mandat për të dhënë para (ato mund të shkëmbejnë vetëm një aset për një tjetër). Vendime të tilla duhet të jenë të mbështetura nga procesi i miratimit të buxhetit.

Në shumicën e vendeve, për këtë arsye, bankat qendrore nuk mund të kryejnë vetë operacione të shpërndarjes së parave dhe kjo politikë duhet të përfshijë detyrimisht politikat fiskale.

Buiter përqendrohet në zbatimin e politikës së shpërndarjes së parave për familjet dhe bizneset përmes financimit të hapur monetar, ku banka qendrore krijon para të reja për të financuar një stimul fiskal. Ai identifikon kushtet, në të cilat një shpërndarje e parave për familjet dhe bizneset rrit kërkesën agregate.

Një nga këto kushte është pakthyeshmëria e shumës së parave të reja të krijuara, e cila përbën një shtesë të përhershme të vlerës totale neto të ekonomisë, e cila është bërë e mundur nga fakti se është kthyer në një aset për mbajtësit, por jo një detyrim për emetuesin.

Një situatë e tillë pakthyeshmërie mund të arrihet në qoftë se operacionet e financimit direkt monetar mund të ndjekin një prej dy rrugëve.

E para, mbajtja e kostos se interesit të borxhit të qeverisë, të cilin banka qendrore do ta blejë dhe do ta mbajë në përjetësi, duke vijuar me një borxh të ri të qeverisë, në kushtet kur borxhi ekzistues arrin periudhën e maturimit.

Në këtë rast, qeveria do të përballet me një kosto të shërbimit të interesit të borxhit, por banka qendrore do të mundësojë një fitim në këtë proces, i cili do të përputhet me diferencën midis normës së interesit që merr mbi borxhin e saj dhe koston zero të detyrimeve të saj të parave.

Një rrugë e dytë është që banka qendrore të blejë letrat me vlerë të qeverisë, të cilat në mënyrë eksplicite nuk mbartin interes dhe nuk janë të kërkueshme. NË kushtet kur kemi të bëjmë me emetim të parave dhe financimin e qeverisë, zgjedhja në mes të këtyre dy rrugëve do të bëjë asnjë ndryshim.

Pakthyeshmëria nuk ka të bëjë me faktin se, në çdo datë të ardhshme, banka qendrore mund të vendosë që të tërheqë një pjesë ose të gjithë likuiditetin e injektuar në sistem duke shitur bonot e veta. Në këtë rast, mbajtësit e likuiditetit do ta shkëmbejnë atë për obligacionet që shiten nga banka qendrore, vetëm përbërja e ekonomisë do të ndryshojë (duke kaluar në më pak aktive likuide), por jo totale neto e saj. Shtimi në vlerë neto të ekonomisë i ndikuar fillimisht nëpërmjet financimit të hapur monetar nuk do të zhbëhet nga asnjë operacion i ri i tregut të hapur.

Kur operacionet financimit të hapur monetar janë të drejtuara nga Ministria e Financave (që përfshin Thesarin), pa përfshirë bankën qendrore asnjëra prej dy rrugëve më sipër nuk është e nevojshme, pasi Thesari financon direkt buxhetin me dhënien e parave ose me instrumente të ngjashme financiare.

Financimi i hapur monetar (FHM)

Në lidhje me financimin e hapur monetar, një trajtim i tillë bazohet mbi kuptimin e tij si më poshtë:

Së pari, FHM është kombinimi i politikës monetare dhe fiskale që ka ndikimin më të madh në rritjen e kërkesës dhe të prodhimit (Mccully dhe Pozsar, Turner 2013).

Së dyti, FHM me shumë gjasa mund të kthejë deflacionin në inflacion në kohën më të shkurtër të mundshme. Ndryshe nga lehtësimi sasior, FHM shpërndahet direkt për familjet me një prirje relativisht të lartë për të konsumuar mallra dhe shërbime të pritshme. Kështu, çmimet e kërkesës dhe konsumit të mallrave rriten relativisht në fazat më të hershme.

Së treti, FHM nuk ndikon mbi efektet e ekuivalencës Rikardiane [1] (në kontrast me financimin e bonove konvencionale).

Së katërti, FHM nuk krijon asnjë rritje në normat e interesit.

Së pesti, FHM gjithmonë rrit kërkesën.

Së fundmi, dhe më e rëndësishmja, FHM nuk përfshin rritjen e borxhit publik, ndërsa financimi konvencional ka ndikimin e vet direkt.

Pse gjithë kjo është e rëndësishme?

Çështjet e diskutuara në këtë artikull janë të rëndësishme për një numër arsyesh, ku më kryesoret dhe me efekte në politikën monetare dhe fiskale prezantohen si më poshtë.

Së pari, nëse taksonomia si më lart nuk është kuptuar qartë, atëherë politika e financimit të hapur monetar mund të jetë keqkuptuar dhe rëndësia e saj nuk është vlerësuar, duke përfshirë edhe politikëbërësit kryesorë që duket se edhe sot e kësaj dite nuk e shikojnë qartësisht leverdishmërinë e përdorimit të saj.

Së dyti, lehtësimi sasior ka dështuar në ofrimin e asaj që ka premtuar dhe ka të ngjarë të jetë shqetësues, pasi normat normale të interesit janë restauruar. Një qasje e re për politikën monetare duhet të zhvillohet për të ndikuar kërkesën e konsumatorit shumë më vrullshëm.

Së treti, ashtu si në rastin e Japonisë, ku niveli i borxhit publik është shumë i madh tregon, se përdorimi i njëpasnjëshëm i lehtësimit sasior dhe financimi i deficitit buxhetore nëpërmjet bonove të thesarit nuk provojnë se janë efektive.

Së katërti, vendet që i mbijetuan krizës financiare globale, e kanë borxhin publik në nivele të rrezikshme. Megjithë ulje të lehta të nivelit të borxhit, vendet aktualisht janë të paaftë për t’ju përgjigjur çdo krizë të re që mund të dali në horizont duke përdorur bonot e thesarit në shkallë të gjerë për të financuar shpenzimet e deficitit, pasi është një skemë e provuar që nuk prodhon efekte pozitive.

Së pesti, vendet e eurozonës janë përsëri në një rrëshqitje drejt depresionit dhe deflacionit. Politikat aktuale duhet të ndryshohen rrënjësisht për të krijuar kushtet për rimëkëmbjen e gjerë dhe të fortë ekonomike.

Së fundmi, ka pasur shumë hamendje në lidhje me faktin nëse disa vende të përparuara kanë hyrë në një epokë të stanjacionit të gjatë.

Financimi i hapur monetar ofron përgjigjen më smart monetare dhe fiskale ndaj situatës ekonomike në vendnumëro të zgjatur dhe në prag krize apo me tendencë përsëritje.

[1] ekuivalenca e Rikardos është një teori ekonomike që tregon një qeveri që përpiqet për të stimuluar ekonominë duke rritur shpenzimet nëpërmjet borxhit, ku kërkesa mbetet e pandryshuar.