Përfitimet në pagën mujore për një punonjës që lëviz mbi 100 km nga vendi i punës

Në Shqipëri, përfitimet në pagë për një punonjës që lëviz mbi 100 km nga vendi i punës përcaktohen nga Kodi i Punës dhe politikat e brendshme të punëdhënësit. Përfitimet dhe rritjet e vlerës së pagës për një punonjës që zhvendoset mbi 100 km varen nga natyra e zhvendosjes (e përhershme apo përkohshme), politikat e kompanisë dhe negociatat individuale. Në shumicën e rasteve, përfshirja e shtesave për transport, strehim dhe dieta është standard praktik.

Më poshtë janë përfitimet dhe mundësitë që mund të jenë të aplikueshme.

Së pari po renditim faktorët që ndikojnë në përfitimet për zhvendosje mbi 100 km, të cilët janë:

1. Lloji i zhvendosjes
Udhëtime të përditshme. Rimbursime për transport dhe dieta.
Transferime të përhershme. Kompensim për qiranë, bonus për distancë dhe dieta mujore.

2. Distanca dhe frekuenca e udhëtimeve
Më shumë kilometra dhe udhëtime më të shpeshta rrisin shpenzimet dhe përfitimet.

3. Pozicioni dhe sektori i punës:
Pozicione të larta ose profesione të specializuara zakonisht përfitojnë bonuse më të mëdha dhe kushte më të favorshme.

4. Sistemi i tatimeve:
Përfitimet (dieta dhe transporti) në shumë raste janë të përjashtuara nga tatimi në të ardhurat personale.

Çfarë vlen për tu zbatuar për kompensimet e punës larg vendbanimit?

– Kompensimi i shpenzimeve të transportit
Sipas praktikave standarde dhe në disa raste të përcaktuara nga kontratat kolektive ose individuale:
Punonjësi ka të drejtë të kërkojë rimbursimin e shpenzimeve për transport (si karburant, bileta transporti publik, etj.).
Në disa raste, punëdhënësi ofron shërbim transporti të organizuar.

– Shtesa për largësi
Punonjësi mund të përfitojë:
Shtesë për largësi për mbulimin e shpenzimeve shtesë të lidhura me udhëtimet e përditshme, e cila mund të jetë e përcaktuar në politikat e kompanisë.

– Përfitime për transferime të përhershme
Nëse transferimi është afatgjatë (jo vetëm udhëtime të përditshme):
Strehimi: Disa kompani ofrojnë mbulim të plotë ose të pjesshëm të qirasë.
Dietat dhe shpenzimet: Kodi i Punës nuk e përcakton qartë, por shumica e kompanive ndjekin praktikat ndërkombëtare për të ofruar dieta ditore për transferime afatgjata.
Shpenzimet e shpërnguljes: Në rastet kur punonjësi duhet të zhvendoset për shkak të punës, kompania mund të mbulojë shpenzimet për zhvendosje (mobilim, transport i sendeve personale, etj.).

– Rritje page për kompensim të kushteve të vështira
Nëse transferimi përfshin punë në kushte më të vështira:
Rritje e pagës bazë: Mund të jetë një përqindje shtesë e pagës mujore.
Bonuse: Në varësi të vështirësive të punës, mund të jepen bonuse të veçanta ose shtesa për motivim.

– Shtesa për orët shtesë ose fleksibilitetin
Në rastet kur udhëtimi ose transferimi kërkon punë jashtë orarit të zakonshëm, punonjësi ka të drejtë për:
Pagesë për orët shtesë (sipas nenit 91 të Kodit të Punës).
Kompensim për kohën e kaluar në udhëtim, që në disa raste mund të llogaritet si kohë pune.

– Përfitime shtesë nga politikat e kompanisë
Në varësi të sektorit dhe madhësisë së kompanisë, mund të përfshihen:
Siguracion shtesë shëndetësor.
Mbështetje për familjen, nëse transferimi përfshin edhe anëtarët e familjes.

– Rregullime ligjore dhe kontraktuale
Sipas Kodit të Punës, çdo ndryshim në vendndodhjen e punës që tejkalon 100 km konsiderohet ndryshim i kushteve të punës dhe kërkon miratimin me shkrim të punonjësit.
Punonjësi ka të drejtë të negociojë pagën dhe përfitimet shtesë për të reflektuar kushtet e reja të punës.

– Përfitime shtesë dhe bonuset motivuese
Në disa raste, kompanitë aplikojnë politika për të motivuar punonjësit që zhvendosen, përfshirë:
Bonuse për shkollim ose mbështetje për familjen në rast të transferimeve afatgjata.
Sigurim shëndetësor shtesë ose mbulime për shpenzime emergjente në qytetin e ri.
Kompensim për pushime: Mundësi për të vizituar familjen çdo muaj me mbulimin e shpenzimeve të udhëtimit.

Përfitimet në sektorin publik sipas VKM-ve dhe rregulloreve

Dietat ditore dhe transporti

Për sektorin publik, VKM-të përcaktojnë:
Dietat ditore për udhëtime brenda Shqipërisë
– 1,500 ALL/ditë për udhëtime mbi 100 km që zgjasin deri në 24 orë.
– 2,500 ALL/ditë për qëndrime më të gjata.
Rimbursim i plotë për transport: Bileta autobusi ose karburant për automjete private.

Shembull për sektorin publik
Një inspektor i administratës publike udhëton nga Tirana në Berat (distancë 120 km):
Për 3 ditë pune:
Dietë totale prej 7,500 ALL (3 x 2,500 ALL).
Rimbursim për biletën e autobusit vajtje-ardhje (rreth 1,200 ALL).

Kuadri ligjor në Shqipëri për zhvendosjen e punonjësve

Në Shqipëri, rregullimi i zhvendosjes së punonjësve mbi 100 km nga vendi i zakonshëm i punës bazohet në Kodit të Punës së Shqipërisë, dispozitat për transportin dhe dietat, si dhe marrëveshjet kolektive ose individuale të punës. Ndërsa Kodi i Punës dhe VKM-të për dietat japin bazat ligjore, përfitimet në sektorin privat varen shumë nga politikat e kompanive.
Praktikat e mira: Përfshirja e dietave, kompensimeve për qira dhe bonuse motivuese janë standarde të zakonshme.
Rëndësia e kontratës: Punonjësit duhet të sigurohen që përfitimet e tyre të përcaktohen qartë në kontratë për të shmangur mosmarrëveshjet.

Në vijim jepet një analizë më e detajuar e kuadrit ligjor dhe shembuj të aplikueshëm:

1. Kodi i Punës i Republikës së Shqipërisë (Ligji nr. 7961, datë 12.7.1995)
a. Ndryshimi i vendit të punës
Sipas Nenit 24 të Kodit të Punës, çdo ndryshim në kushtet e punës, përfshirë vendndodhjen e saj, kërkon marrëveshje të shkruar midis punëdhënësit dhe punonjësit.
Nëse zhvendosja mbi 100 km ndikon në mënyrë të ndjeshme në koston e jetesës, punonjësi ka të drejtë të kërkojë kompensim financiar shtesë.

Punëdhënësi mund të ndryshojë vendin e punës vetëm nëse:
Marrëveshja është arritur me pëlqimin e punonjësit.
Është përcaktuar në kontratë mundësia për transferim ose zhvendosje.
Punëdhënësi garanton kompensim për shpenzimet shtesë që lidhen me zhvendosjen.

b. Orari i punës dhe udhëtimi
Sipas Nenit 91, koha e kaluar në udhëtim jashtë orarit të zakonshëm të punës mund të konsiderohet kohë pune nëse ajo është e nevojshme për përmbushjen e detyrave të punës.

c. Dietat dhe kompensimet për udhëtime
Neni 98 parashikon që për detyra jashtë vendit të zakonshëm të punës, punonjësi ka të drejtë për dietë ditore dhe rimbursim të shpenzimeve të tjera (p.sh., transport, akomodim).

Punonjësi që punon përkohësisht jashtë vendndodhjes së zakonshme ka të drejtë për:
Dietë ditore, për të mbuluar shpenzimet për ushqim dhe akomodim.
Rimbursimin e transportit vajtje-ardhje.
Shtesa për orët shtesë që lidhen me udhëtimin.

2. Dispozitat ligjore për transport dhe dieta në administratën publike
Nëse punonjësi është pjesë e sektorit publik, VKM-të dhe rregulloret specifike përcaktojnë dietat dhe kompensimet për udhëtimet e largëta

Për udhëtime mbi 100 km:
Dietë ditore  rreth 1,500-2,500 ALL për çdo ditë pune jashtë vendit të punës.
Rimbursim për qira për strehim të përkohshëm.
Këto rregulla mund të përdoren si standard orientues edhe në sektorin privat.

Për sektorin publik zbatohen rregulloret specifike (p.sh., VKM për administratën publike) përcaktojnë përfitime të qarta, si:
Transport, ku mbulimi është i plotë ose pjesërisht i lidhur me shpenzimet e udhëtimit.
Strehim, nëse transferimi është i përhershëm, punonjësi mund të përfitojë kompensim për qiranë ose akomodim të ofruar nga punëdhënësi.
Dieta që variojnë nga 1,500 deri në 2,500 ALL/ditë, bazuar në largësinë dhe natyrën e zhvendosjes.

3. Praktikat e zakonshme në sektorin privat
Në mungesë të rregullave specifike ligjore, shumë kompani private ndjekin standardet ndërkombëtare për të kompensuar punonjësit në rast zhvendosjeje mbi 100 km:

a. Kompensim financiar për transport dhe strehim (Rregullore dhe VKM për sektorin publik)
Kompanitë mund të ofrojnë rimbursim për karburant ose transport publik.

Shembull:
Një punonjës që udhëton nga Tirana në Vlorë për punë (distancë mbi 150 km) mund të marrë rimbursim për:
Shpenzimet e karburantit (bazuar në kilometrat e përshkuara dhe çmimin mesatar të karburantit).
Në rast përdorimi të autobusit/trenit, bileta e plotë rimbursohet.

b. Strehimi dhe qiratë
Nëse zhvendosja kërkon qëndrimin në një qytet tjetër:
Punonjësi zhvendoset në Tiranë nga një qytet tjetër, atëherë kompania ofron:
Pagesën e plotë ose të pjesshme të qirasë.
Kompensim për shpenzimet e mobilimit ose shpërnguljes.

Shembuj konkretë nga praktika

Shembull 1: Një inxhinier zhvendoset nga Durrësi në Korçë
Kompania mbulon:
10,000 ALL në muaj për qiranë.
Rimbursim të shpenzimeve të transportit (25 ALL për kilometër, për 300 km vajtje-ardhje javore).
Dietë prej 2,000 ALL për ditë pune.

Shembull 2: Specialist IT transferohet nga Tirana në Kosovë për 6 muaj
Përfitimet përfshijnë:
Shtesë page: 15% e pagës mujore për të mbuluar koston e jetesës më të lartë.
Strehim: Kompania mbulon 70% të qirasë.
Dietë ditore: 20 EUR për çdo ditë pune.

Shembull 3: Udhëtim i përditshëm mbi 100 km për projekt
Një punonjës nga Shkodra udhëton çdo ditë në Tiranë për projektin (200 km vajtje-ardhje):
Kompania siguron:
Rimbursim për karburantin (12,000 ALL/muaj).
Bonus prej 10% të pagës për kohën shtesë të kaluar në udhëtim.

Shembull 4: Udhëtim i përditshëm mbi 100 km
Një punonjës që banon në Fier dhe punon në Tiranë (distancë 120 km)
Kompania rimburson:
25 ALL për kilometër për 240 km vajtje-ardhje (rreth 6,000 ALL/ditë).
Bonus motivues prej 5,000 ALL/muaj për kohën shtesë të kaluar në udhëtim.

Shembull 5: Transferim i përhershëm në një qytet tjetër
Një inxhinier zhvendoset nga Shkodra në Korçë për një projekt 2-vjeçar:

Kompania rimburson:
Qira të mbuluar deri në 30,000 ALL/muaj për një apartament të përshtatshëm në Korçë.
Rimbursim të shpenzimeve të shpërnguljes (transporti i mobilieve dhe sendeve personale deri në 50,000 ALL).
Dietë mujore prej 15,000 ALL për shpenzime shtesë të jetesës.
Rritje të pagës bazë me 10% për të kompensuar ndryshimin e jetesës dhe distancën nga familja.

Shembull 6: Projekti i përkohshëm në një qytet tjetër
Një specialist IT nga Tirana angazhohet për një projekt 6-mujor në Gjirokastër (distancë 230 km)
Kompania siguron:
Akomodim në një hotel ose apartament me pagesë direkte nga kompania (vlera deri në 50,000 ALL/muaj).
Dietë ditore prej 2,500 ALL për çdo ditë pune në Gjirokastër.
Transport vajtje-ardhje i mbuluar çdo fundjavë për të vizituar familjen.

Shembull 7: Kompensime për udhëtime të shpeshta mbi 100 km
Një menaxher shitjesh udhëton çdo javë nga Durrësi në qytete të ndryshme të jugut (rreth 200-300 km).
Kompania ofron:
Dietë për udhëtim: 2,000 ALL/ditë për 20 ditë pune në muaj (40,000 ALL/muaj).
Rimbursim karburanti për udhëtimet me automjet personal (0.25 EUR/km).
Bonus mujor prej 10,000 ALL për të mbuluar kohën shtesë të udhëtimit.

Për të krahasuar përfitimet dhe rregullat për zhvendosjen e punonjësve mbi 100 km nga vendi i punës, analizojmë Shqipërinë në raport me vendet e rajonit dhe ato të Bashkimit Evropian (BE). Fokusohemi te kuadri ligjor, praktikat e punës dhe përfitimet në disa vende.

Shqipëria dhe vendet e rajonit (Ballkani Perëndimor)

Shqipëria
Kuadri ligjor: Kodi i Punës dhe VKM-të për sektorin publik. Për sektorin privat, rregullat janë më të lira dhe varen nga marrëveshjet individuale ose kolektive.

Përfitimet tipike janë:
Dietë ditore: 1,500–2,500 ALL për udhëtime mbi 100 km.
Transport: Rimbursim për biletat ose karburantin.
Qira dhe bonuse për zhvendosje afatgjatë: Të përcaktuara sipas kontratës.

Kosova
Kuadri ligjor: Ligji i Punës (Nr. 03/L-212) përcakton mbulimin e shpenzimeve për zhvendosjet e punonjësve.

Përfitimet tipike janë:
Dietë ditore: Rreth 15–25 EUR për zhvendosje.
Rimbursimi i transportit: Obligativ për distanca mbi 30 km.
Strehimi: Nëse transferimi zgjat më shumë se 3 muaj, kompania duhet të ofrojë qira ose bonus për akomodim.

Maqedonia e Veriut
Kuadri ligjor: Ligji i Punës dhe rregulloret qeveritare.

Përfitimet tipike janë:
Dietë ditore: 20–30 EUR për punonjësit që zhvendosen përkohësisht.
Transport: Rimbursim për udhëtime mbi 50 km.
Strehimi: Për zhvendosje afatgjata, ofrohet qira ose një bonus shtesë që mbulon shpenzimet e jetesës.

Serbia
Kuadri ligjor: Ligji i Punës dhe rregulloret për transport dhe dieta.

Përfitimet tipike janë:
Dietë ditore: 20–25 EUR.
Transport: Rimbursim për bileta ose përdorim të automjetit privat.
Bonuse për zhvendosje: Përfshihet rritje page deri në 10–15% për transferimet afatgjata.

Vendet e Bashkimit Evropian (BE)

Gjermania
Kuadri ligjor: Ligji për Punësimin dhe Marrëdhëniet e Punës (Arbeitsgesetzbuch).

Përfitimet tipike janë:
Dietë ditore: 14–28 EUR për zhvendosje mbi 8 orë larg vendbanimit.
Transport: Rimbursim për udhëtimet e punës ose mbulim i biletave të transportit publik.
Strehimi: Për zhvendosje afatgjata, punëdhënësi mbulon deri në 50% të kostos së qirasë.
Shtesa për familjen: Përfitojnë rimbursim për zhvendosjen e bashkëshortit/ëve dhe fëmijëve.

Franca
Kuadri ligjor: Kodit të Punës së Francës dhe marrëveshjeve kolektive.

Përfitimet tipike janë:
Dietë ditore: 17–25 EUR për punonjësit që punojnë jashtë vendbanimit.
Transport: Punëdhënësi është i detyruar të rimbursojë 50% të shpenzimeve për transport publik.
Bonuse për transferime: Rritje deri në 10% të pagës mujore për transferimet afatgjata.
Ndihmë për akomodim: Mbulesë deri në 70% të qirasë për 12 muaj.

Italia
Kuadri ligjor: Ligji i Punës dhe marrëveshjet kombëtare kolektive (CCNL).

Përfitimet tipike janë:
Dietë ditore: 15–30 EUR për udhëtime pune.
Transport: Rimbursim për përdorimin e makinës personale ose biletat e trenit.
Ndihmë për strehim: Kompensim për qiranë deri në 50% për periudhën fillestare (zakonisht deri në 6 muaj).
Bonuse për familjen: Shpenzimet për zhvendosjen e familjarëve mbulohen nga punëdhënësi.

Austria
Kuadri ligjor: Ligji i Punës dhe sistemet e rimbursimit të shpenzimeve.

Përfitimet tipike janë:
Dietë ditore: 26.40 EUR për zhvendosje mbi 3 orë në ditë.
Transport: Mbulohet deri në 100% për distanca mbi 40 km.
Strehimi: Nëse punonjësi zhvendoset për më shumë se 6 muaj, ofrohet një bonus për qiranë ose strehim falas.

Shqipëria ka një kuadër ligjor bazik, por rritja e standardeve të përfitimeve do të ndihmonte për të tërhequr dhe mbajtur punonjësit në tregun gjithnjë e më konkurrues të punës.