Buxheti 2025: Shpërndarja sipas ministrive dhe prioritetet

Për buxhetin e Shqipërisë për vitin 2025, qeveria planifikon të ndajë 822.7 miliardë lekë (afërsisht 8.2 miliardë euro), duke u fokusuar në fusha kyçe si shëndetësia, infrastruktura dhe arsimi. Këtu është një ndarje sipas institucioneve kryesore.

Ministria e Shëndetësisë. 80.7 miliardë lekë (810 milionë euro), të drejtuara për përmirësimin e qendrave shëndetësore, paga më të larta për personelin mjekësor dhe programet e kujdesit social.

Ministria e Infrastrukturës dhe Energjisë. 74 miliardë lekë (740 milionë euro), me fonde për projekte të mëdha transporti, rrjete energjitike dhe ujësjellës.

Ministria e Arsimit, Sportit dhe Rinisë. 62 miliardë lekë (620 milionë euro), gjysma e të cilave synon përmirësimin e infrastrukturës arsimore bazë dhe reduktimin e mbipopullimit të klasave.

Ministria e Mbrojtjes. 52.6 miliardë lekë (526 milionë euro), kryesisht për forcat e armatosura dhe emergjencat civile të lidhura me NATO-n.

Ministria e Brendshme. 31 miliardë lekë (310 milionë euro), me 90% për Policinë e Shtetit

Bujqësia. 14.6 miliardë lekë (146 milionë euro), në mbështetje të fermerëve, infrastrukturës së tokës dhe programeve të sigurisë ushqimore.

Sigurimet Shoqërore dhe Kultura. 56 miliardë lekë (560 milionë euro), ku 400 milionë euro për sigurimet shoqërore dhe pjesa tjetër për tregun e punës, strehimin dhe aktivitetet kulturore.

Bashkitë. 89 miliardë lekë (890 milionë euro), rritje që synon përmirësimin e qeverisjes dhe shërbimeve vendore

Ky buxhet pasqyron një rritje krahasuar me vitin 2024, duke vënë në pah rritjen ekonomike, shërbimet publike dhe infrastrukturën. Megjithatë, deficiti është parashikuar në 2.6% të PBB-së për shkak të shpenzimeve më të larta.

Një qartësim më i plotë mbi fokusin dhe komentin tonë e shikojmë më poshtë:

Ministria e Shëndetësisë

Alokimi. 80.7 miliardë lekë (~810 milionë euro)

Fokusi. Përmirësimi i qendrave të kujdesit shëndetësor, rritja e pagave për mjekët dhe infermierët dhe përmirësimi i infrastrukturës së kujdesit social

Kjo ndarje e konsiderueshme pasqyron një përpjekje për të adresuar çështjet e vjetra në kujdesin shëndetësor, të tilla si objektet e papërshtatshme dhe pagat e ulëta, të cilat kanë kontribuar në emigrimin e fuqisë punëtore. Megjithatë, mbetet për t’u parë nëse këto investime mund të përmirësojnë mjaftueshëm kujdesin ndaj pacientëve dhe mbajtjen e personelit mjekësor.

Ministria e Infrastrukturës dhe Energjisë

Alokimi. 74 miliardë lekë (~740 milionë euro)

Fokusi. Projektet e mëdha të infrastrukturës si rruga Milot-Morinë dhe Orikum-Dukat dhe zgjerimi i rrjeteve të energjisë

Prioriteti i transportit dhe energjisë synon të nxisë lidhjen dhe të tërheqë investime të huaja. Megjithatë, kritikët argumentojnë se projektet e rrugëve shpesh lënë në hije nevojat e infrastrukturës lokale më të vogla por kritike.

Ministria e Arsimit, Sportit dhe Rinisë

Alokimi. 62 miliardë lekë (~620 milionë euro)

Fokusi. Reduktimi i mbipopullimit të klasave, modernizimi i shkollave dhe promovimi i zhvillimit të të rinjve

Ndërsa rritja e financimit (rritje me 9.4 miliardë lekë nga viti 2024) është e lavdërueshme, avokatët e arsimit kanë vënë në pikëpyetje nëse buxheti trajton në mënyrë adekuate çështje më të thella sistematike si modernizimi i kurrikulës dhe trajnimi i mësuesve.

Ministria e Mbrojtjes

Alokimi. 52.6 miliardë lekë (~526 milionë euro)

Fokusi. Modernizimi i forcave të armatosura dhe përafrimi me kërkesat e NATO-s

Shpenzimet e mbrojtjes përputhen me angazhimet e Shqipërisë në NATO, por përballen me kritika nga grupet që mbrojnë theksin më të madh në nevojat civile si arsimi dhe kujdesi shëndetësor.

Ministria e Brendshme

Alokimi. 31 miliardë lekë (~310 milionë euro)

Fokusi. Forcimi i Policisë së Shtetit për të luftuar krimin dhe për të rritur sigurinë publike

Ndërsa investimet në sigurinë publike janë thelbësore, shqetësimet mbeten për keqpërdorimin e mundshëm të fondeve në një sektor që historikisht është përballur me akuza për korrupsion.

Bujqësia

Alokimi. 14.6 miliardë lekë (~146 milionë euro)

Fokusi. Mbështetja e fermerëve përmes subvencioneve, përmirësimeve të ujitjes dhe promovimit të sigurisë ushqimore

Ky buxhet pranon sfidat me të cilat përballen zonat rurale, megjithatë kritikët argumentojnë se ai mund të mos adresojë joefikasitetet më të thella në sektorin bujqësor.

Bashkitë

Alokimi. 89 miliardë lekë (~890 milionë euro)

Fokusi. Forcimi i qeverisjes vendore, rritja e autonomisë dhe përmirësimi i shërbimeve

Alokimi më i lartë synon të fuqizojë komunat, por vëzhguesit theksojnë se mekanizmat e transparencës dhe llogaridhënies në nivel lokal kanë nevojë për përmirësime për të siguruar përdorimin efektiv të fondeve.

Sigurimet Shoqërore dhe Puna

Alokimi. 56 miliardë lekë (~560 milionë euro)

Fokusi. Mbështetja e pensioneve, programet e strehimit dhe ndërhyrjet në tregun e punës

Me një pjesë të konsiderueshme të dedikuar për pensionet, ky buxhet synon të adresojë shqetësimet e mbrojtjes sociale. Megjithatë, disa kritikë besojnë se masat më të gjera, si rritja e pagave minimale, mund të zbusin më mirë varfërinë.

Investimet dhe prioritetet kryesore

Rindërtimi i tërmetit. 50 milionë euro janë lënë mënjanë për përpjekjet e vazhdueshme të rindërtimit pas tërmetit të vitit 2019

Emetimi i Eurobondit. Një eurobond 650 milionë euro do të mbështesë buxhetin, duke shtuar borxhin e Shqipërisë, i cili parashikohet të bjerë në 55.8% të PBB-së në 2025.

Menaxhimi i deficitit. Buxheti parashikon një deficit prej 700 milionë eurosh, ose 2.6% të PBB-së, duke ngritur shqetësime për qëndrueshmërinë.

Ndërsa investimet në shëndetësi, arsim dhe infrastrukturë sinjalizojnë përparim, kritikët theksojnë boshllëqet në trajtimin e varfërisë, pabarazisë dhe korrupsionit.

Zbatimi efektiv dhe përdorimi transparent i fondeve do të jenë kritike në përkthimin e këtij buxheti ambicioz në rezultate të prekshme për qytetarët.

Sipas analizave më prestigjioze për programet ekonomike të vendit tonë, kemi përmbledhur disa pikë kyçe që reflektojnë mundësitë dhe sfidat për zhvillimin e ardhshëm:

Në prioritetet e deklaruara janë:

Rritja e prodhimit për konsum dhe eksport. Fokusimi në rritjen e kapaciteteve prodhuese për të siguruar furnizim të qëndrueshëm për tregun vendas dhe rritjen e mundësive për eksport mund të sjellë një përmirësim të bilancit të pagesave dhe stabilitet ekonomik.

• Qëllimi: Të rriten kapacitetet prodhuese për të siguruar furnizim të qëndrueshëm të tregut vendas dhe për të përmirësuar mundësitë e eksportit.
• Pritshmëri: Stabilitet ekonomik dhe përmirësim i bilancit të pagesave.
• Kritika jonë: Kapacitetet aktuale të infrastrukturës dhe energjisë në Shqipëri janë ende të pamjaftueshme për të mbështetur një rritje të shpejtë të prodhimit. Po ashtu, mbetet sfida e konkurrencës ndërkombëtare për eksportet.

Politikat për shpërndarjen e pasurisë. Ka pasur një rritje të interesit për politikat që sigurojnë mbrojtjen e grupeve të cenueshme, duke siguruar mbështetje sociale për ata që kanë nevojë, si dhe mundësi për punësim dhe zhvillim përmes iniciativave të rinovuar.

• Qëllimi: Mbrojtja e grupeve të cenueshme përmes programeve sociale dhe krijimit të mundësive për punësim.
• Pritshmëri: Reduktim i pabarazisë sociale dhe përmirësim i cilësisë së jetës për shtresat më të cenueshme.
• Kritika jonë: Zbatimi i këtyre politikave mund të kufizohet nga të ardhurat e ulëta të qeverisë dhe një sistem i dobët i shpërndarjes së fondeve në terren.

Përmirësimi i infrastrukturës dhe investimeve në turizëm. Të investosh në turizëm dhe infrastrukturë mund të sjellë mundësi të mëdha për rritje ekonomike, duke krijuar vende të reja pune dhe duke përmirësuar aksesin në tregje ndërkombëtare.

• Qëllimi: Përmirësimi i rrugëve dhe shërbimeve për të tërhequr më shumë turistë dhe për të përmirësuar qasjen në tregje ndërkombëtare.
• Pritshmëri: Rritje e numrit të vendeve të punës dhe kontribut më i madh i turizmit në PBB.
• Kritika jonë: Shpenzimet e mëdha për rrugë shpesh përqendrohen në projekte të mëdha që nuk sjellin përfitime të drejtpërdrejta për komunitetet lokale. Po ashtu, investimet në turizëm mund të jenë të paqëndrueshme pa diversifikimin e sektorëve të ekonomisë.

Fushat e teknologjisë dhe inovacionit. Përdorimi i IHD-ve për të investuar në sektorët e teknologjisë dhe inovacionit mund të shërbejë si katalizator për përmirësimin e konkurrencës dhe zhvillimin e aftësive teknologjike.

• Qëllimi: Përdorimi i Investimeve të Huaja Direkte (IHD) për të zhvilluar sektorët teknologjikë dhe për të rritur aftësitë konkurruese të vendit.
• Pritshmëri: Shqipëria mund të bëhet një qendër rajonale për teknologji dhe inovacion, duke tërhequr ekspertizë dhe kapital.
• Kritika jonë: Ekosistemi aktual i teknologjisë është ende në faza fillestare dhe kërkon kohë dhe burime të konsiderueshme për t’u zhvilluar.

Përputhshmëria me standardet ndërkombëtare. Ndërsa synohet rritja e zhvillimit, është e rëndësishme që programet ekonomike të jenë të përputhshme me rregullat dhe standardet ndërkombëtare, për të siguruar integrimin në tregjet globale.

• Qëllimi: Sigurimi i harmonizimit të programeve ekonomike me rregullat dhe standardet e BE-së dhe tregjeve globale.
• Pritshmëri: Rritja e aksesit në tregjet ndërkombëtare dhe lehtësimi i procesit të integrimit në BE.
• Kritika jonë: Zbatimi i këtyre standardeve shpesh kërkon reforma të thella institucionale dhe financiare, të cilat janë sfiduese në kushtet aktuale të ekonomisë shqiptare.

Kjo është një përmbledhje e pikave të rëndësishme që kanë të bëjnë me zhvillimin dhe modernizimin e programit ekonomik, të cilat kërkojnë një planifikim të kujdesshëm dhe implementim të qëndrueshëm për të arritur suksesin.

Kritikat e përgjithshme ndaj buxhetit 2025 theksojnë se ndërsa prioritetet janë ambicioze dhe të nevojshme, zbatimi i tyre përballet me sfida të mëdha, si korrupsioni, kapacitetet administrative të kufizuara, dhe mungesa e financimit të mjaftueshëm për projekte të qëndrueshme dhe me ndikim afatgjatë.