Analiza e kursit të Euros në Shqipëri (2023-2025) dhe faktorët ndikues

Analiza e kursit të Euros në Shqipëri (2023-2025) dhe faktorët ndikues

Analiza e kursit të Euros në Shqipëri (2023-2025) dhe faktorët ndikues

  1. Lëvizja e kursit të Euros: Një zhvlerësim i vijueshëm

Në tre vitet e fundit, euro ka pësuar një zhvlerësim të vazhdueshëm në tregun shqiptar:

  • Fillimi i 20231€ = 116.09 lekë
  • Fillimi i 20241€ = 103.24 lekë (-12.85 lekë, -11.1%)
  • Fillimi i 20251€ = 97.4 lekë (-5.84 lekë, -5.7%)

Totali i zhvlerësimit të euros në dy vite: -18.69 lekë (-16.1%)

Çfarë tregon kjo tendencë?

  • Ofrimi i lartë i euros në treg ka sjellë rënie të vlerës së saj.
  • Rritja e valutës nga turizmi, remitancat, investimet e huaja dhe burimet informale ka balancuar kërkesën për euro për importet, duke e zhvlerësuar atë.
  • Ndikimi i faktorëve si pastrimi i parave dhe investimet në sektorë informalë ka kontribuar gjithashtu në mbingopjen e tregut me euro.
  1. Deficiti Tregtar: Pse nuk po forcon euron?

Shqipëria vazhdon të ketë një deficit tregtar të lartë, që normalisht duhet të rriste kërkesën për euro. Por në realitet, kjo nuk ka ndodhur për shkak të prurjeve të mëdha valutore nga burime të tjera.

  • 2023: Eksportet 4.4 miliard euro, Importet 8.7 miliard euroDeficit: -4.3 miliard euro
  • 2024: Eksportet 3.4 miliard euro, Importet 8.9 miliard euroDeficit: -5.5 miliard euro

Deficiti është thelluar me 1.2 miliard euro, por euro është zhvlerësuar për shkak të ofertës së lartë të valutës në treg.

Eksportet dhe Importet sipas sektorit

SektoriEksportet 2023Eksportet 2024NdryshimiImportet 2023Importet 2024Ndryshimi
Produkte bujqësore dhe ushqimore557 mil. €533 mil. €-4.3%1.46 mld. €1.56 mld. €+6.8%
Minerale dhe lëndë djegëse940 mil. €710 mil. €-24.5%1 mld. €930 mil. €-7%
Makineri dhe pajisje390 mil. €375 mil. €-3.8%2.1 mld. €2.4 mld. €+14.3%

Megjithëse importet janë rritur dhe eksportet kanë rënë, presioni mbi euron është kompensuar nga faktorë të tjerë të hyrjes së valutës.

  1. Investimet e Huaja: A po rrisin ofertën e Euros?

Në 2024, Shqipëria ka regjistruar 1.4 miliard euro investime të huaja direkte, të shpërndara si vijon:

  • 26% në pasuri të paluajtshme → Investitorët e huaj kanë sjellë valutë për blerjen e pronave në Shqipëri, duke rritur ofertën e euros në treg.
  • 17% në sektorin financiar → Rritja e investimeve në këtë sektor ka ndikuar në stabilitetin monetar dhe forcimin e lekut.
  • 16% në industrinë nxjerrëse → Rënie e eksporteve të mineraleve ka kufizuar ndikimin e këtij sektori në bilancin tregtar.
  • 10% në energjinë → Investimet kanë ndihmuar në uljen e varësisë nga importet.
  • 4% në komunikacion → Mund të ndikojë në uljen e kostove të tregtisë në të ardhmen.
  • 27% në sektorë të tjerë → Përfshijnë metalurgjinë, ndërtimin, teknologjinë, tregtinë dhe shërbimet.

➡ Investimet e huaja janë burim kryesor i rritjes së ofertës së valutës në treg, duke ndikuar në zhvlerësimin e euros.

  1. Remitancat, turizmi dhe shpenzimet buxhetore: Ndikimi në kursin e euros
  • 900 milion euro remitanca → Mbajnë të lartë furnizimin e tregut me euro.
  • 4.6 miliard euro nga turistët e huaj → Hyrjet valutore nga turizmi kanë balancuar daljet nga turistët shqiptarë jashtë vendit (3.4 miliard euro).
  • Bilanci neto i turizmit: +1.2 miliard euro → Ka kontribuar në forcimin e lekut.
  • Shpenzimet e buxhetit të shtetit:
    • 2023: 6.2 miliard euro
    • 2024: 7.2 miliard euro (+16.1%)

Këto shpenzime kanë ndihmuar në nxitjen e ekonomisë, duke rritur qarkullimin e parasë dhe ndikimin mbi kërkesën për lekë.

Remitancat, turizmi dhe rritja e shpenzimeve buxhetore janë faktorë të rëndësishëm që kanë forcuar lekun dhe kanë ulur kërkesën për euro.

  1. Roli i parave të pista dhe pastrimi i parave në ekonomi

Një faktor i rëndësishëm në ofertën e lartë të valutës është prania e kapitaleve informale dhe pastrimi i parave.

  • Sektori i pasurive të paluajtshme është një ndër më të preferuarit për pastrimin e parave, duke sjellë një fluks të madh valutash nga burime të dyshimta.
  • Sektorët e tregtisë dhe ndërtimit gjithashtu përfshihen në skema të pastrimit të parave, duke krijuar mbingopje të tregut me euro.
  • Përdorimi i valutës në investime informale dhe biznese me kapital të padeklaruar krijon një rritje artificiale të ofertës së euros, duke e zhvlerësuar atë.

Nëse qeveria do të forconte kontrollet ndaj kapitalit informal, oferta e valutës në treg do të ulej dhe euro do të forcohej.

  1. Politikat Monetare dhe Fiskale: Një faktor i shtuar
  • Banka e Shqipërisë ka ruajtur një politikë monetare të qëndrueshme, duke menaxhuar inflacionin dhe duke mbajtur normat e interesit të favorshme për rritjen ekonomike.
  • Besimi në lekun shqiptar është rritur, duke ulur kërkesën për euro si mjet kursimi.

Përmbledhje e faktorëve që spjegojnë pse po zhvlerësohet euro?

Faktorët kryesorëNdikimi në kursin e euros
Deficiti tregtar (-5.5 miliard euro)Duhej të forconte euron, por u neutralizua nga faktorët e tjerë.
Investimet e huaja (1.4 miliard euro)Rritën ofertën e euros, duke ndihmuar zhvlerësimin e saj.
Remitancat (900 milion euro)Mbajtën të lartë ofertën e valutës, duke forcuar lekun.
Turizmi (+1.2 miliard euro neto)Një burim i madh eurosh, që ndikoi në zhvlerësimin e saj.
Shpenzimet buxhetore (+1 miliard euro neto)Rritet qarkullimi i parasë dhe ndikimin mbi kërkesën për lekë
Politika monetareBesimi në lekun shqiptar është rritur, duke ulur kërkesën për euro si mjet kursimi
Pastrimi i paraveOfron valutë në mënyrë informale, duke ulur vlerën e euros.

Nëse prirja e viteve të fundit vazhdon, euro mund të zhvlerësohet më tej. Megjithatë, nëse eksportet rriten ose kërkesa për euro në investime dhe tregti rritet, mund të ndodhë një stabilizim apo forcim i saj.

Nëse këta faktorë vazhdojnë të jenë të pranishëm, euro mund të zhvlerësohet më tej.

 

Shpërndaje këtë postim

Leave a Reply


error: