Si regjistrohet granti i përfituar për zhvillimin e një aktivi afatgjatë nga biznesi?

Në përgjigje të pyetjes që ka dalë si një rast për sqarim në lidhje me zbatimin e standarteve kombëtare të kontabilitetit dhe qartësimin e tyre nëpërmjet referimit në Standartet Ndërkombëtare të Raportimit Financiar (SNRF) një përgjigje e përshtatur për pyetjen në titullin e këtij posti është, si më poshtë:

Metoda e kontabilitetit për çdo grant bazohet gjithmonë në natyrën e grantit të marrë. Grantet njihen vetëm kur ekziston një siguri për plotësimin e kushteve dhe mbledhjen përfundimtare të këtyre granteve.

Ekzistojnë dy metoda të përshkruara nga SNK për të llogaritur grantet:

• si shpenzime kapitale
• si pjesë e të ardhurave/të ardhurave

Nëse grantet trajtohen si pjesë e kapitalit ose fondeve të aksionarëve, ato konsiderohen si pjesë e investimit total të një biznesi. Zakonisht, nuk pritet një shlyerje e granteve të tilla. Për këtë arsye, këto grante kreditohen në kapitalin ose fondet e aksionarëve.

Këto grante ndahen kryesisht në tre lloje:
– Grantet jomonetare
– Përqindja e kapitalit në një biznes
– Për aktive afatgjata specifike

• Kontabilizimi i granteve si proporcion i kapitalit total në një biznes

Grantet jomonetare janë ato që jepen në formën e burimeve si toka, ndërtesa. Këto grante zakonisht jepen me një tarifë koncesionare ose falas. Këto grante duhet të llogariten me koston e blerjes ose vlerën nominale (nëse jepen pa kosto).

• Kontabilizimi i granteve si një proporcion i kapitalit total në një biznes

Kur grantet janë të një natyre të tillë që trajtohen si proporcion me kapitalin total në një biznes, ato trajtohen si rezerva kapitale dhe paraqiten si rezervë kapitali në bilanc. Në këtë mënyrë shuma e marrë nuk do të ketë ndonjë efekt në pasqyrën e të ardhurave ose në vlerën kontabël të Aktiveve afatgjata. Kjo do të thotë se shuma të tilla nuk mund të shpërndahen si divident për aksionarët. Gjithashtu, ato nuk kanë të drejtë të konsiderohen si të ardhura të shtyra.

• Kontabiliteti i granteve për Aktive afatgjata specifike

Këto janë grante të tilla që kanë një kusht parësor të lidhur me to:
Shoqëria që merr këto grante duhet ose të ndërtojë, të blejë ose të blejë Aktive afatgjata specifike, për të cilat është dhënë një grant i tillë.
Mund të vendosen edhe kushte të tjera si lloji i aktiveve, vendndodhja e tyre, periudha e blerjes, etj.
Grantet që lidhen me të ardhurat kreditohen në llogarinë e fitimit dhe humbjes si “Të ardhura të tjera”.  Ato gjithashtu mund të zbriten nga shpenzimet përkatëse në llogarinë e fitimit dhe humbjes.

Një përshkrim i trajtimit sipas SNRF për grantet sipas përshkrimit më lart mund të ishte:

Granti vendoset si e ardhur e shtyrë që njihet në fitim ose humbje mbi një bazë sistematike gjatë jetës së dobishme të aktivit (SNRF(I)1-20:26).
Granti zbritet në llogaritjen e vlerës kontabël të aktivit dhe njihet në fitim ose humbje gjatë jetës së një aktivi të amortizueshëm si një shpenzim i reduktuar amortizimi (SNRF(I)1-20:27).

Për qëllime tatimore, grantet janë të ardhura në natyrë dhe të tatueshme nëse ato jepen për të plotësuar faturat e tregtimit ose për të përballuar shpenzimet operative të njësisë ekonomike. Nga ana tjetër, grantet janë të natyrës kapitale dhe nuk tatohen nëse jepen për qëllimin e blerjes së aktiveve kapitale të njësisë ekonomike.

Shpenzimet kapitale të bëra për blerjen e aktiveve të financuara nga grantet kapitale do të ishin të pranueshme për një kërkesë për lejimin e shpenzimeve kapitale, nëse plotësohen kushtet kualifikuese për një pretendim të njohjes së shpenzimit, që të mos bjerë ndesh me shpenzimet e lejueshme për llogaritjen e tatimit të fitimit[1].

Shembull

XYZ shpk blen një makineri për 1 milion lekë, e cila financohet pjesërisht nga një grant prej 700 mijë lekë. Granti është i natyrës kapitale dhe jo i tatueshëm. Makineria kualifikohet për një pretendim shpenzimi kapital. Regjistrimet e mëposhtme në ditar do të përgatiten pavarësisht se kur miratohet granti kapital.

Sipas SNK, llogaria e makinerive debitohet 1 milion Lekë dhe llogaria e bankës kreditohet 1 milion Lekë, si dhe debitohet 700 mijë lekë, ndërsa të ardhurat e shtyra kreditohen 700 mijë lekë, ku të ardhurat e shtyra janë të njohura në fitim dhe humbje, ndërsa makineria amortizohet.

[1] neni 50 i Ligjit 29/2023