Lufta ndaj informalitetit dhe optimizimi fiskal

Ndërkohë, qeveria shqiptare po përballet nga njëra anë me dilemën e rritjes së investimeve kapitale buxhetore dhe nga ana tjetër me presionin për ndryshim apo përjashtim të shkallëve tatimore, nje front i luftes ndaj informaleve qe po mbysin ekonomine dhe zhvillimin perpara te saj pritet te shpalle fitoret e betejave te para. Por, kjo lufte eshte e gjate dhe nuk duhet te rrime gjithe kohen me koken nga fronti i luftes.

Publiku që kemi dëgjuar e kerkon me ngulm ndryshimin e shkalleve dhe pretendon se këto ndryshime mund të nxisin punën dhe kapitalin dhe efekti indirekt do të nxirrte nga errësira pjesë të ekonomisë dhe bizneseve. Sipas të dhënave më të fundit të prezantuara nga studime të publikuara nga AL-Tax.org është parë se të ardhurat tatimore për vitin që kaloi janë kontribut i vetëm 67% – 70% të shqiptarëve.

Por, sa vite premtojne bizneset shqiptare se po te ulen taksat do te kete ndryshime cilesore sektori dhe nga ana tjeter morali ende i brishte i biznesit nuk e mban fjalen?

Mendoj, se kapitalizmi nuk ndertohet me premtime dhe leshime. Te pakten jo vetem me keto. Kapitalizmi do pune dhe konkurence te ndershme. Keto mjaftojne per te vijuar me tej me premtime dhe leshime per te stimuluar aty ku nevoja eshte me e ngutshme.

Por, nuk jemi ne fazen e leshimeve nga buxheti, per hir te premtimeve!

Pyetja qe nevojitet te behet eshte:

A e ka formalizuar ekonominë ulja e shkallëve të tatimeve dhe tarifave?

Pjesërisht efekti ka qenë pozitiv në vitin e pare pas ndryshimit. Ndikimi ka qetesuar ate pjese perfituese, si një masë efektive për të trajtuar me sa më pak kosto administrimi problemin e ekonomisë informale dhe atë të evazionit në ekonomi dhe sistemin fiskal.

Por në fakt, ulja e përqindjeve të shkallëve tatimore, në vetvete ka arritur të ruajë një nivel të ardhurash tatimore pa garantuar qendrueshmeri nga viti në vit. Kjo duket nga brishtesia e treguesve te te ardhurave buxhetore, sa here ka nje luhatje te vogel ne sektoret qe varen nga importi. Leshimet e buxhetit per te ardhurat kane marrë pjesë si nga investimet në infrastrukturë, por edhe nga mundesia e kufizuar per ti hapur rrugen e zgjidhjes problemeve te medha te pronesise, sherbimit shendetesor dhe edukimit.

Bota sjell fakte ashtu si edhe Shqipëria 

Ata që nuk kanë paguar taksa vazhdojnë të mos paguajnë dhe ata që kanë paguar po paguajnë më pak si rrjedhojë e uljes së shkallëve tatimore. Një rrugë reale për të ekuivalentuar të dy grupet në raport me barrën që duhet të mbajnë do të ishte që në të njëjtën kohë të optimizohen shkallët tatimore ( si gurët e peshores) e kombinuar me strategjinë aktuale të administrimit që është vizionuar mbi shërbimin për të gjithë dhe përdorimin e forcës për pjesën që i reziston ligjit dhe zbatimit të detyrimeve të tij.

Qeveria duhet të shpërndajë sa më shumë besim te biznesi dhe të presë si këmbim detyrimet e duhura të paguara vullnetarisht në masë sa më të madhe.

Problemi i optimizimit të mbledhjes së të ardhurave tatimore për qeverine qëndron mbi faktin që të zbatoje një strategji që mbledh në maksimum të ardhurat tatimore duke mos prekur barazinë midis taksapaguesve. Është detyra e agjensive fiskale të mbledhin të ardhurat reale duke u prezantuar te biznesi sipas rriskut qe ata tregojne dhe duke shfrytezuar dhe nxjerre nga “magazina” mjetet shternguese qe ua jep ligji.

Tatimet në gjithë botën nuk zbatojnë politika sociale, por janë garantuesit e tyre nëpërmjet permbushjes se misionit kushtetues.

Në këtë mision administrimi nuk ndihmohet nga debatet e pasinqerta duke e personalizuar dhe trajtuar produktin e administrimit si një administrim të rrjedhur nga gjobat. Edhe pse politikanët duhet të konsumojnë kritika për të realizuar qëllimet personale dhe ato te grupimit, duhet të kenë një nivel transparence që të tregojnë se administrata nuk është qëllimi, por mjeti të cilin mund ta keqpërdorin kolegët e tyre.

Për sa i perket administrimit të të ardhurave, detyra me primare është rritja e nivelit të zbatimit të ligjit duke zbatuar strategjinë e përmbushjes për të ruajtur dhe shërbyer sa më mirë për kontribuesin e rregullt dhe që kërkon realisht marëdhënie partneriteti me administratën, nga biznesi informal dhe hileqar, që hyn në marëdhënie partneriteti vetëm për të perfituar.  Nga ana tjeter, në punen e perditshme të administratës fiskale nevoja për një bashkerendim me hallkat e tjera të administrates publike ka ardhur si një thirrje e kohës.