Çfarë qeverisjeje pret vendi? Nga fjalët tek kontrata e re publike

Zgjedhjet kanë përfunduar, por verdikti i popullit ende nuk është bërë zyrtarisht publik. Përtej pritjes së rezultateve, Shqipëria përballet me një test më të thellë sesa aritmetika elektorale: besimi në procesin demokratik. Në një klimë të ngarkuar me skepticizëm institucional dhe aktivizëm të lartë politik, çfarëdo vonese në shpalljen e rezultateve nuk është thjesht teknike, por politike dhe simbolike.

ALTAX vendos theksin tek momenti post-zgjedhor si një fazë kalimtare kritike, ku zhbëhet iluzioni i retorikës dhe nis përplasja me strukturën reale të shtetit.

Në këtë pritje të zgjatur, në vend që të dominojë heshtja, duhet të fillojë reflektimi. Vëmendja e qytetarëve po zhvendoset nga sloganet e fushatës drejt pyetjes thelbësore: çfarë qeverisjeje na pret? Dhe më e rëndësishmja: çfarë qeverisjeje kemi nevojë?

Një analizë paszgjedhore nga ALTAX ngre pikërisht këtë shqetësim qytetar. Pa përmendur emra apo parti, por duke u përqendruar te sfidat reale të vendit, ajo ofron një diagnozë të kthjellët për çdo qeveri që do të formohet – çfarëdo ngjyre politike që të ketë.

Institucionet janë prova e parë

Sot nuk është më momenti i thirrjeve për fitore, por i testit të institucioneve. Zvarritja e rezultateve nuk është vetëm vonesë teknike; është një sfidë për durimin demokratik dhe besimin te rregulli zgjedhor. Nëse qytetari nuk e sheh procesin si të drejtë, çdo vendimmarrje qeverisëse do të vuajë nga mungesa e legjitimitetit.

Financat publike do përballen me kërkesa më të mëdha se mundësitë

Cilado qeveri që vjen, do të përballet me një shtet që kërkon më shumë sesa mund të përballojë buxheti. Çdo qeveri e re nis me një kufi të qartë: një arkë publike me më shumë kërkesa sesa mundësi. Kjo është një e dhënë strukturore që ndalon çdo entuziazëm populist.

ALTAX e përshkruan situatën fiskale si një kurth strukturor:

• Borxhi është i lartë dhe ende jo i stabilizuar realisht.
• Të ardhurat tatimore mbeten larg potencialit, për shkak të informalitetit dhe trajtimit preferencial të sektorëve të caktuar.
• Ekonomia është bërë rezistente ndaj informalitetit të qëndrueshëm, por e vuan mungesën e përfshirjes efektive të sektorëve me peshë ekonomike.
• Ndërkohë, shpenzimet janë të tensionuara midis ndihmës sociale urgjente dhe nevojave për investime zhvillimi.

Qeverisja e re nuk ka luksin e status quosë.

Qeveria e re nuk mund të premtojë më shumë, por duhet të reformojë më shumë. Pa reformë të administratës fiskale dhe rishikim të strukturës së taksave dhe subvencioneve, çdo premtim mbetet deklarativ.

Ristrukturimi i modelit ekonomik, analizimi i subvencioneve joefikase dhe rishikimi i sistemit të nxitjeve fiskale dhe financiare janë punë që nuk mund të shtyhen më.

Premtimet për mirëqenie do përplasen me realitetin social

Në themel të stabilitetit social qëndron besimi se shteti ka një plan për qytetarin e zakonshëm. Në Shqipëri, ky besim po tretet paralelisht me valët e emigracionit dhe zhgënjimit social.

Premtimet për mirëqenie tashmë janë të ekspozuara ndaj mungesës së burimeve dhe strukturës së fragmentuar të mbështetjes sociale.

Migrimi i të rinjve, zhgënjimi i shtresave vulnerabël dhe polarizimi social janë plagë që nuk shërohen me deklarata. Politikat sociale nuk duhet të përdoren më si instrument elektoral, por si mekanizma të qëndrueshëm për rimëkëmbjen e besimit publik. Qytetarët nuk kërkojnë shumë: kërkojnë një shtet që funksionon dhe një të ardhme që nuk i detyron të largohen.

Qeveria e re duhet të lëvizë nga politikat elektorale të mbështetjes te politika të targetuara, që synojnë fuqizimin dhe jo thjesht asistencën

Integrimi europian, nga frazë politike në detyrim shtetëror

Procesi i integrimit me BE nuk pret koha politike të brendshme. Reforma institucionale dhe fiskale janë kriter teknokratik, por edhe kusht politik për vazhdimësinë e rrugëtimit europian.

Përparimi drejt Bashkimit Europian nuk do të vijë përmes retorikës diplomatike, por përmes reformave konkrete: në drejtësi, në financat publike dhe në transparencë. Kreditorët dhe partnerët ndërkombëtarë janë gjithnjë e më të qartë: paratë e tyre do të ndjekin efikasitetin dhe llogaridhënien.

Tre janë shtyllat thelbësore:

• Reforma në drejtësi dhe forcimi i kontrollit të brendshëm institucional.
• Buxhetimi transparent dhe rritja e eficiencës në përdorimin e fondeve publike.
• Përmbushja e standardeve të kreditorëve ndërkombëtarë, si MMF, BERZH apo BE.

⚠️ Pa këto reforma, qeveria rrezikon jo vetëm ngrirje të integrimit, por edhe kosto financiare më të larta për shtetin

Një opozitë që propozon, jo që bllokon

Nëse rezultati jep një shumicë të brishtë, qeverisja nuk mund të jetë arrogante dhe opozita nuk mund të jetë vetëm refuzuese. Dialogu, ligjbërja me konsensus dhe konsultimi publik duhet të kthehen në normë, jo në përjashtim.

Kontrata e re publike, nga iluzioni i fushatës tek llogaridhënia reale

Në përmbyllje, ajo që qytetarët presin nuk është thjesht një rotacion pushteti. Presin ndryshim të prekshëm në jetën e përditshme. Një qeveri që matet jo me fjalë, por me indikatorë konkretë të ekonomisë, mirëqenies dhe institucioneve.

Sipas ALTAX, koha e premtimeve ka kaluar. Tani është momenti për një kontratë të re publike, ku shteti të ofrojë transparencë fiskale, efikasitet të politikave dhe përgjegjësi politike – dhe qytetari të japë legjitimitet në këmbim të rezultateve.

Metrikat dhe jo Fjalët: Qeverisja që më në fund duhet të matet

ALTAX përmbyll me një thirrje të qartë: qeverisja e ardhshme do të vlerësohet jo nga retorika, por nga rezultatet. Dhe rezultatet duhen parë në:

📊 Tre indikatorë bazë:

• Transparencë fiskale (ku shkojnë paratë e taksapaguesve?)
• Përgjegjshmëri politike (kush mban përgjegjësi për politikat e dështuara?)
• Eficiencë ekonomike (a prodhojnë politikat përmirësim real në jetën e qytetarit?)

Në fund të ditës për njerëzit nuk ka rëndësi kush fiton. Rëndësi ka nëse ai që fiton qeveris për të gjithë.