A është Shqipëria në pozita konkuruese me fqinjët në 2025?

Shqipëria është në një pozitë potenciale konkuruese me fqinjët në disa aspekte, por duket se ka ende shumë sfida që duhet të adresohen për të rritur konkurrencën e saj në nivel rajonal dhe ndërkombëtar.

Pavarësisht përpjekjeve për të përmirësuar kushtet e saj ekonomike dhe politike, ajo ndodhet ende në një fazë ku përmirësimet janë të nevojshme për të arritur nivele të barabarta me shumë nga fqinjët në rajon.

Ja disa aspekte ku Shqipëria mund të jetë konkuruese dhe ato ku ka ende mangësi:

Drejtimet potenciale ku Shqipëria mund të konkurojë me fqinjët janë:

1. Turizmi, ku Shqipëria ka një avantazh të dukshëm falë plazheve të saj të bukura, pasurive natyrore dhe trashëgimisë kulturore. Turizmi ka qenë një sektor në rritje për Shqipërinë në 3 vitet e fundit, dhe kjo mund të jetë një fushë e fuqishme konkurruese për vendin ndaj fqinjëve të tjerë si Greqia, Mali i Zi dhe Kroacia. Shqipëria ofron një mundësi për turizëm të pakufizuar dhe të përballueshëm në krahasim me këto shtete, të cilat janë më të zhvilluara në këtë sektor.

2. Shqipëria ka një pozicion strategjik mes Evropës dhe Azisë dhe mund të shërbejë si një pikë lidhëse për transportin ndërkombëtar të mallrave, veçanërisht përmes porteve të saj. Përmirësimi i infrastrukturës rrugore dhe portuale duke mundësuar logjistikën mund të ndihmojë Shqipërinë të konkurrojë me vendet e tjera të rajonit, si Greqia dhe Serbia, për të tërhequr investime dhe zhvilluar sektorin e transportit dhe logjistikës.

3. Shqipëria ka mundësi të mira për të rritur konkurrencën në sektorin e bujqësisë dhe prodhimit të ushqimeve falë pasurive natyrore dhe klimës të favorshme. Disa produkte, si vaj ulliri, perime dhe fruta, mund të konkurojnë me produktet e ngjashme nga fqinjët si Italia e jugut dhe Greqia, veçanërisht në tregjet e rajonit dhe më gjerë.

4. Shqipëria ka një potencial të madh për prodhimin e energjisë nga burimet rinovueshme, kryesisht nga energia diellore. Kjo mund të jetë një avantazh konkurrues, sidomos kur krahasohet me fqinjët që kanë burime të kufizuara të energjisë të rinovueshme. Investimet në këtë sektor mund ta bëjnë Shqipërinë një lider në rajon në energjinë e pastër.

Por, për të arritur të tërhiqen investitorët në këto drejtime nevojitet që të përmbushen rezultate pozitive për:

– përmirësimin e infrastrukturës, si një ofertë e plotë për katalizimin e ekonomisë. Shqipëria ka ende një infrastrukturë të dobët dhe të pandërlidhur si duhet. Rrugët, hekurudhat dhe rrjetet e transportit ajror dhe detar kanë nevojë për investime të mëdha për të përmirësuar lidhjet me tregjet ndërkombëtare dhe për të rritur efikasitetin në transport, të cilat deri më sot janë ende larg standarteve të projektuara. Edhe pse investimet janë rritur, infrastruktura e papërfunduar duket se po kufizon mundësitë e Shqipërisë për të konkurruar me fqinjët që kanë një sistem më të zhvilluar.

– zbatimi i ligjit dhe lufta kundër korrupsionit. Shqiptarët dhe investitorët e huaj shpesh janë të shqetësuar për nivelin e korrupsionit dhe për mungesën e zbatimit efektiv të ligjit. Kjo po pengon konkurrencën e Shqipërisë me fqinjët që kanë krijuar një mjedis më të qëndrueshëm ligjor dhe institucional. Dështimi për të adresuar këto probleme po e mban Shqipërinë në një pozicion të dobët konkurrues krahasuar me fqinjët, sidomos ato që janë më të zhvilluara dhe më të stabilizuara politikisht.

– arsimi dhe kapitali njerëzor. Shqipëria ka ende sfida në zhvillimin e kapitalit njerëzor dhe rritjen e kualifikimeve të punonjësve, krahasuar me fqinjët si Serbia, Greqia dhe Kroacia, të cilët kanë sisteme arsimore dhe trajnimi më të zhvilluara. Pa investime të mëdha në arsim dhe trajnimin profesional, Shqipëria mund të ketë vështirësi në tërheqjen e investimeve të huaja dhe krijimin e një force punëtore konkurruese.

– stabiliteti politik dhe rregullat e tregut. Politikat e paqarta dhe ndryshimet e shpeshta në qeverisje kanë ndikuar në klimën e biznesit dhe në stabilitetin ekonomik të Shqipërisë. Fqinjët si Serbia dhe Maqedonia e Veriut kanë bërë përpjekje për të stabilizuar sistemet e tyre politike dhe ligjore, duke ofruar një mjedis më të sigurt për investitorët dhe sipërmarrësit.

Shqipëria ka disa avantazhe konkurruese, sidomos në sektorët e turizmit, energjisë dhe bujqësisë, falë pasurive natyrore dhe pozicionit strategjik.

Megjithatë, për të arritur një pozicion më të fortë konkurrues në rajon, ajo duhet të përballet me sfida të mëdha si përmirësimi i infrastrukturës, lufta kundër korrupsionit, dhe zhvillimi i kapitalit njerëzor.

Nëse Shqipëria do të vazhdojë të investojë dhe të përmirësojë këto fusha, ajo mund të rrisë konkurrencën e saj me fqinjët dhe të sigurojë një pozicion më të fortë në rajon dhe më gjerë.