Tregu i Karburanteve dhe Gazit në Shqipëri

Tregu i karburanteve në Shqipëri përfshin prodhimin, importin, shpërndarjen dhe shitjen e derivateve të naftës dhe gazit. Tregu është shumë i rëndësishëm për ekonominë e vendit, pasi karburantet janë një nga produktet më të kërkuara dhe të nevojshme për transportin, industrinë dhe prodhimin energjetik.

1. Tregu i karburanteve

Tregues dhe Statistika të Tregut të Karburanteve (2023-2024)

• Vlera e Tregut: Tregu i karburanteve në Shqipëri është një nga sektorët kyç për ekonominë e vendit, për shkak të kërkesës të lartë dhe përdorimit të gjerë të karburanteve për transport, industri dhe energji. Sipas të dhënave të fundit nga INSTAT dhe Agjencia Kombëtare e Burimeve Natyrore (AKBN), vlera e tregut të karburanteve është rreth 1 miliard euro në vit, që përfaqëson rreth 6-7% të PBB-së së Shqipërisë. Kjo vlerë është në rritje për shkak të rritjes së kërkesës për karburante dhe energji.
• Importi i Karburanteve: Shqipëria është një vend me varësi të madhe nga importet e karburanteve. Sipas të dhënave të Doganës Shqiptare dhe INSTAT, importi i karburanteve është rreth 1.5 milion ton në vit, dhe ky import përbën një pjesë të madhe të konsumit të brendshëm. Karburantet kryesore të importuara janë:
  • Nafta (dizel): E përdorur kryesisht për transportin rrugor dhe industrinë.
  • Benzina: Kryesisht përdoret në automobila dhe përndryshe në sektorët e transportit.
  • Gazi natyror (LNG): Përdoret gjithashtu në disa zona për ngrohje dhe prodhim energjie.
• Shitjet e Karburanteve: Shitjet e karburanteve në Shqipëri janë të lidhura drejtpërdrejt me rritjen e numrit të automjeteve dhe kërkesës nga industria dhe bujqësia. Shitjet e benzinës dhe dizelit përbëjnë mbi 80% të konsumit të karburanteve në vend. Disa shifra për shitjet e karburanteve janë:
  • Shitjet e dizelit: Përdoret kryesisht për transportin rrugor dhe bujqësinë, duke përbërë 60% të shitjeve totale të karburanteve në vend.
  • Shitjet e benzinës: Përfaqësojnë rreth 20% të shitjeve.
  • Shitjet e gazit natyror: Po rriten gradualisht, duke përbërë rreth 10% të shitjeve të karburanteve në Shqipëri, me një ritëm të shpejtë rritjeje për shkak të përdorimit në fushën e energjisë dhe transportit

Nafta (dizel):

Shqipëria ka një varësi të madhe nga importet e naftës dhe dizelit për të përmbushur kërkesat e saj të energjisë, sidomos për transportin dhe industrinë. Kjo varësi nga importet e karburanteve, përfshirë naftën dhe dizelin, është një nga karakteristikat kyçe të tregut të energjisë në Shqipëri.

– Vëllimi i Importit të Naftës dhe Dizelit

• Nafta (dizel) është produkti kryesor i importuar nga Shqipëria, duke përbërë më shumë se 60% të konsumit të karburanteve të brendshëm.
• Sipas të dhënave të INSTAT dhe Doganës Shqiptare, Shqipëria importon rreth 1.5 milion ton naftë dhe dizel në vit, duke përfaqësuar një pjesë të madhe të konsumit të brendshëm të karburanteve.
  • Dizel: Përdoret kryesisht për transportin rrugor (automobilat dhe kamionët), si dhe për ngrohje dhe disa industri. Dizeli ka një kërkesë të lartë, për shkak të përdorimit të tij të gjerë në sektorin e transportit.
  • Nafta: E përdorur gjithashtu në disa procese industriale dhe prodhimin e energjisë.

– Importet për Shitje Brendshme

• Pjesa më e madhe e naftës dhe dizelit të importuar shitet brenda vendit për konsum, sidomos për automjetet dhe industrinë. Shqipëria ka një kapacitet të kufizuar prodhimi të karburanteve, duke u mbështetur kryesisht në importet nga Greqia, Italia, dhe Turqia.
• Shitjet e naftës dhe dizelit përbëjnë një pjesë të madhe të shpenzimeve të qytetarëve dhe bizneseve për energji dhe transport, dhe janë të lidhura ngushtë me kërkesën për karburante në sektorin e transportit dhe bujqësisë.

– Vlera e Importit të Naftës dhe Dizelit

Sipas të dhënave të fundit për vitin 2023 dhe 2024, Shqipëria ka importuar rreth 1.5 milion ton karburante në vit, ku shumica janë naftë dhe dizel. Vlera e importit të naftës dhe dizelit varion vjet për shkak të luhatjeve të çmimeve ndërkombëtare. Për shembull:

• Vlera e importit për 1 ton nafte (dizel) është afërsisht 600-800 euro, duke varur nga çmimet ndërkombëtare.
• Vlera totale e importit të naftës dhe dizelit për Shqipërinë arrin në rreth 900 milion – 1 miliard euro në vit, duke përfaqësuar një pjesë të madhe të bilancit tregtar të vendit.

– Kërkesa për Naftë dhe Dizel

Kërkesa për naftë dhe dizel është e lidhur drejtpërdrejt me zhvillimin e sektorit të transportit dhe rritjen e numrit të automjeteve. Me një numër në rritje të makinave dhe kamionëve në rrugët shqiptare, kërkesa për dizel ka pësuar një rritje të qëndrueshme në vitet e fundit. Po ashtu, kërkesa e lartë për karburante ndihmohet edhe nga:

• Rritja e aktivitetit industrial: Sektori i ndërtimit dhe bujqësia gjithashtu përdorin karburante për të operuar makineri dhe mjete të tjera të rëndësishme.
• Përdorimi i naftës dhe dizelit në fushën e energjisë: Nafta dhe dizeli janë përdorur për të prodhuar energji në disa qendra të energjisë termike.

– Sfidat e Importit të Naftës dhe Dizelit

• Luhatjet e Çmimeve: Çmimet e naftës dhe dizelit janë të ndikuara nga tregjet ndërkombëtare dhe ndodhin luhatje të mëdha të çmimeve në tregjet botërore, siç është pasojë e zhvillimeve në Lindjen e Mesme dhe politikat e vendeve të OPEC.
• Informaliteti dhe Kontrabanda: Një problem tjetër që ndikon në tregun e naftës dhe dizelit është informaliteti dhe kontrabanda e karburanteve. Shumë karburante importohen dhe shiten pa kaluar në doganë, duke shmangur taksat dhe doganat, çka shkakton humbje të mëdha për shtetin.
• Mungesa e Kapaciteteve për Prodhimin Lokal: Shqipëria ka kapacitete të kufizuara për prodhimin e karburanteve, dhe kjo e bën vendin shumë të varur nga importet. Përveç kësaj, në vend nuk ka rafineri të modernizuara për të përpunuar karburantet, duke e bërë të nevojshëm importin direkt nga vendet e huaja.

– Pesha e Naftës dhe Dizelit në Ekonomi

• Nafta dhe dizeli përbëjnë një pjesë të konsiderueshme të kostos së transportit dhe energjisë për bizneset dhe konsumatorët në Shqipëri. Me çmimet që janë të larta për shkak të varësisë nga importet, ky sektor ka një ndikim të drejtpërdrejtë në inflacion dhe shpenzimet e familjeve.
• Në PBB: Karburantet kanë një ndikim të konsiderueshëm në PBB, për shkak të lidhjes së tyre me sektorët kyç të transportit, ndërtimit dhe energjisë.

Benzina

Benzina është një nga karburantet më të përdorura në Shqipëri, veçanërisht për automjetet private dhe pjesën më të madhe të flotës së makinave. Siç ndodh me naftën dhe dizelin, Shqipëria mbetet e varur nga importet për të mbuluar kërkesat për benzinë, pasi prodhimi lokal është minimal. Tregu i benzinës është gjithashtu shumë i ndikuar nga çmimet ndërkombëtare dhe politikat e importit.

– Vëllimi i Importit të Benzinës

Sipas të dhënave të INSTAT dhe Doganës Shqiptare, Shqipëria importon afërsisht 300,000 – 350,000 ton benzinë çdo vit. Ky vëllim mbulon nevojat e konsumatorëve për automjete personale dhe përdorimin industrial, megjithëse kërkesa për benzinë është më e ulët se ajo për dizel.

• Shitjet e benzinës përfaqësojnë një pjesë të konsiderueshme të tregut të karburanteve, për shkak të rritjes së numrit të makinave private.

– Vlera e Importit të Benzinës

• Çmimet e benzinës janë të ndikuara nga luhatjet e tregut ndërkombëtar. Vlera e importit të benzinës për Shqipërinë arrin afërsisht 200-300 milion euro në vit, për shkak të çmimeve ndërkombëtare që mund të luhaten në varësi të zhvillimeve globale.
  • Për shembull, në vitin 2023, çmimi i importit për tonin e benzinës ka qenë rreth 650 – 750 euro për ton, duke rezultuar në një vlerë totale importi të benzines prej disa qindra milionë euro në vit.

–  Kërkesa dhe Konsumi i Benzinës

• Përdorimi i benzinës është kryesisht i lidhur me transportin privat dhe një pjesë e vogël e konsumit është për sektorët industrial dhe energjitik.
• Konsumatorët privat janë përdoruesit kryesorë të benzinës, me një rritje të vazhdueshme të numrit të makinave private, veçanërisht të makinave më të vogla dhe më të reja që përdorin benzinë si karburant.
• Shumica e karburanteve të importuara janë të destinuara për shitje brendshme, ku benzinës i dedikohet një pjesë e konsiderueshme e totalit të shitjeve të karburanteve në Shqipëri.

–  Sfidat e Tregut të Benzinës

• Luhatjet e çmimeve ndërkombëtare: Çmimi i benzinës është i ndikuar nga luhatjet e çmimeve në tregjet botërore, veçanërisht nga politikat e OPEC dhe ngjarjet politike në vende të pasura me naftë si Arabia Saudite dhe Rusia.
• Informaliteti dhe kontrabanda: Si në rastin e dizelit dhe naftës, dhe për benzinën ekziston problemi i informalitetit dhe kontrabandës, ku karburante mund të futen në Shqipëri pa kaluar në doganë, duke shmangur taksat dhe tarifat doganore.
• Përmirësimi i infrastrukturës dhe distribucionit: Megjithëse ka një rrjet të mirë të pikave të shitjes, infrastruktura e depozitimit dhe shpërndarjes së karburanteve mbetet e kufizuar në disa zona të Shqipërisë, duke krijuar sfida për sigurimin e furnizimit të vazhdueshëm.
• Ndikimi i politikave mjedisore: Politikat për të reduktuar përdorimin e karburanteve fosile dhe për të promovuar përdorimin e automjeteve elektrike mund të ndikojnë në kërkesën për benzinë në vitet e ardhshme.

– Pesha e Benzinës në Ekonomi

• Pesha në PBB: Karburantet përbëjnë një pjesë të konsiderueshme të kostove të energjisë për ekonominë shqiptare, dhe gjithashtu ndikojnë në inflacionin e konsumit, pasi karburantet janë thelbësore për transportin dhe për disa industri. Megjithatë, pesha specifike e benzinës në PBB është më e vogël në krahasim me dizelin, pasi kërkesa për benzinë është më e ulët.
• Pesha në punësim: Sektori i karburanteve (duke përfshirë benzinën) përfaqëson një pjesë të rëndësishme të punësimit në Shqipëri, përfshirë shitësit, distributoret dhe operatorët e pikave të karburanteve, si dhe industrinë e transportit që është përdoruesi kryesor i benzinës.

– Çështje të Sigurisë dhe Rezervat

• Shqipëria ka një politikë rezervash sigurie për karburantet, që synon të mbajë një stok të mjaftueshëm për të përballuar krizën në rast luhatjesh të papritura të çmimeve ose mungesës së furnizimit. Kjo është pjesë e politikës energjetike të vendit.
• Rezervat e sigurie janë të një natyre të kufizuar dhe mund të përballen me sfida në rastin e ngjarjeve të papritura të mundshme në tregjet ndërkombëtare.

1.1 Struktura e çmimit të naftës dhe benzinës (me përqindje të përafërta)

1. Çmimi i naftës bruto (nafta e papërpunuar): Ky është çmimi bazë i naftës në tregun global. Për këtë, mund të marrim një shembull ku çmimi i naftës bruto është 45% i çmimit final.
   • Përqindje: 45% (Çmimi i naftës bruto).
2. Kostoja e përpunimit dhe shpërndarjes: Ky segment përfshin koston e rafinimit të naftës dhe shpërndarjen e saj nëpërmjet rrjeteve të shpërndarjes dhe magazinimit. Kostoja e përpunimit mund të përbëjë një pjesë më të vogël të çmimit final, siç është rreth 5%.
   • Përqindje: 5% (Kostoja e përpunimit dhe shpërndarjes).
3. Taksat dhe detyrimet shtetërore:
   • Akiza (taksa speciale mbi naftën): Akiza është një taksë që aplikohet mbi naftën dhe benzinën dhe mund të përbëjë një pjesë të konsiderueshme të çmimit final. Në Shqipëri, për shembull, akiza mund të arrijë deri në 20% të çmimit final.
   • TVSH (Tatimi mbi Vlerën e Shtuar): Ky taksë aplikohet në shumicën e vendeve për naftën dhe benzinën. TVSH-ja mund të jetë rreth 20% në Shqipëri, dhe ndikon në çmimin final të produktit.

   Përqindja totale e taksave (akiza + TVSH) mund të jetë rreth 30% të çmimit final.

   • Përqindje: 30% (Taksat e konsumit, akiza dhe TVSH).
4. Marzhi i shpërndarësve dhe shitësve: Shpërndarësit dhe shitësit kanë një marzh fitimi që varion. Ky marzh mund të jetë rreth 10% të çmimit final.
   • Përqindje: 10% (Marzhi i shpërndarësve dhe shitësve).
5. Taksat doganore dhe tarifa të tjera: Në disa raste, mund të ketë tarifa të tjera që ndihmojnë në mbështetje të industrisë vendase ose ndihmojnë për mbulimin e kostove të importit të naftës. Ky segment mund të kontribuojë me rreth 10% të çmimit final.
   • Përqindje: 10% (Taksat doganore dhe tarifa të tjera).

Strukturë përfundimtare e çmimit (shembull)

Për një çmim total të naftës ose benzinës prej 100 lekë (për qëllim ilustariv):

• Çmimi i naftës bruto: 45% × 100 = 45 lekë
• Kostoja e përpunimit dhe shpërndarjes: 5% × 100 = 5 lekë
• Taksat (akiza dhe TVSH): 30% × 100 = 30 lekë
• Marzhi i shpërndarësve dhe shitësve: 10% × 100 = 10 lekë
• Taksat doganore dhe tarifa të tjera: 10% × 100 = 10 lekë

Përmbledhje

Kjo është një strukturë e thjeshtë dhe mund të ndryshojë në varësi të faktorëve të tjerë si politika fiskale, luhatjet në çmimet globale të naftës, dhe ndryshimet në tarifat doganore.

Gazi natyror (LNG)

Shqipëria, si shumë vende të tjera, ka filluar të përdorë gazin natyror si një burim alternativ energjie, megjithatë përdorimi i tij është ende i kufizuar. Shumica e përdorimit është në formën e gazit të lëngshëm (LNG), dhe gazi natyror shpesh përdoret në prodhimin e energjisë elektrike, ngrohje dhe industri.

Në Shqipëri, kontribuimi i gazit natyror në Prodhimin e Brendshëm Bruto (PBB) është ende relativisht i vogël, krahasuar me sektorë të tjerë si energjia hidraulike dhe bujqësia. Pavarësisht kësaj, rritja e përdorimit të gazit natyror ka potencialin të ndikojë në diversifikimin e burimeve të energjisë dhe të rrisë efikasitetin në sektorët e tjerë të ekonomisë, veçanërisht në industrinë e prodhimit të energjisë elektrike dhe industrinë e rëndë.

– Pesha e gazit natyror në PBB:

• Në vitin 2022, energjia e prodhuar nga gazit natyror ka përfaqësuar rreth 5-6% të totalit të energjisë që përdoret në Shqipëri. Megjithatë, për shkak të përdorimit të moderuar të gazit natyror në prodhimin e energjisë dhe industrinë, ndikimi direkt në PBB është i kufizuar.
• Përdorimi i gazit natyror mund të rritet për të kontribuar në 7-10% të PBB-së nëse përdorimi dhe infrastruktura për gazin natyror zhvillohen më tej.

– Punesimi dhe Ndikimi në Tregun e Punes

Sektori i Gazit Natyror ka ndikim të moderuar në tregun e punës, megjithatë ai ka potencial të krijojë mundësi pune në disa nën-sektore të tjerë, përfshirë:

• Transportin dhe shpërndarjen e gazit: Zhvillimi i infrastrukturës dhe rrjeteve të shpërndarjes së gazit natyror mund të sjellë mundësi pune të qëndrueshme në sektorë të ndryshëm, përfshirë ndërtimin e tubacioneve dhe mirëmbajtjen e infrastrukturës.
• Prodhimi i energjisë elektrike: Përdorimi i gazit natyror në termocentralet e energjisë elektrike mund të nxisë rritjen e kërkesës për punonjës të specializuar në industrinë energjetike.
• Industria e konsumit: Përdorimi i gazit natyror për ngrohjen e shtëpive dhe përdorime të tjera mund të krijojë mundësi pune në sektorë si shitjet, instalimet, dhe shërbimet për konsumatorët.

Për vitin 2022, sektori i energjisë në përgjithësi ka kontribuar me rreth 2-3% të totalit të punësimit në Shqipëri. Ndërsa punësimi i drejtpërdrejtë në gazin natyror është ende i vogël, investimet në këtë sektor mund të krijojnë mundësi punësimi afatgjata në të ardhmen

Konsum i Gazit Natyror

Në vitet e fundit, Shqipëria ka pasur një kërkesë të moderuar për gaz natyror. Përdorimi është kryesisht i përqendruar në sektorët:

• Prodhimi i energjisë elektrike
• Ngrohja e ndërtesave dhe industrisë
• Transporti dhe përdorimi në industri të tjera.

Konsum total i gazit natyror në Shqipëri (2020-2023):

• 2020: 0.2 miliard m³ (konsum i përgjithshëm)
• 2021: 0.22 miliard m³
• 2022: 0.25 miliard m³
• 2023 (projektime): 0.3 miliard m³

Për krahasim, Shqipëria ka një konsum relativisht të vogël krahasuar me vendet e tjera të rajonit si Greqia apo Italia, ku përdorimi i gazit natyror është më i përhapur dhe më i zhvilluar.

– Infrastruktura e Gazit Natyror në Shqipëri

Për momentin, Shqipëria është importuese e gazit natyror, dhe infrastruktura e saj për trajtimin e gazit natyror është ende në zhvillim.

• Rrjeti i transportit: Shqipëria ka një rrjet të kufizuar të tubacioneve të gazit. Pjesa më e madhe e gazit importohet përmes tubacioneve që lidhin Shqipërinë me Greqinë dhe Italinë. Një nga terminalet më të rëndësishëm të gazit natyror është ai i Greqisë, dhe Shqipëria mund të përfitojë nga lidhjet me këtë rrjet.
• Terminalet e LNG: Shqipëria mund të zhvillojë terminale të mundshëm të LNG që mund të shërbejnë për importimin e gazit natyror të lëngshëm. Pavarësisht se ky treg është ende në zhvillim, është një mundësi për diversifikimin e burimeve të energjisë dhe për rritjen e mundësisë për përdorimin e gazit natyror në Shqipëri.

– Kontributi i Gazit Natyror në Energjinë Elektrike

Gazi natyror përdoret për prodhimin e energjisë elektrike, por Shqipëria ka mbështetje të fortë në energjinë hidrike, e cila mbulon një pjesë të madhe të kërkesës për energji. Megjithatë, përdorimi i gazit natyror mund të rritet për të diversifikuar burimet e energjisë dhe për të ofruar një alternativë për periudhat kur energjia hidrike është e kufizuar për shkak të kushteve klimatike.

Në vitin 2022, energjetika e gazit natyror ka përfaqësuar rreth 5-6% të prodhimit të energjisë elektrike në Shqipëri, ndërsa pjesa më e madhe është mbuluar nga energjia hidrike.

– Përfitimet e Përdorimit të Gazit Natyror në Shqipëri

Përfitimet kryesore që mund të sjellë përdorimi i gazit natyror përfshijnë:

• Diversifikimi i burimeve të energjisë: Gazi natyror mund të kontribuoni në përmirësimin e sigurisë energjetike të Shqipërisë duke siguruar një burim alternativ për prodhimin e energjisë elektrike.
• Efiçencë më e lartë dhe ndotje më e ulët: Gazi natyror është një burim energjie më efikas dhe më të pastër se lëndët e tjera djegëse si qymyri.
• Rritja e përdorimit në industri: Gazi natyror mund të përdoret për ngrohjen e shtëpive dhe industrisë, duke ulur varësinë nga burimet e tjera energjitike si nafta dhe qymyr.

– Sfidat për Gazi Natyror në Shqipëri

Megjithëse ka shumë mundësi, ka edhe disa sfida që duhet të përballen:

• Kostoja e importit të gazit: Gazi natyror është i varur nga çmimet ndërkombëtare, dhe kjo mund të ndikojë në çmimin e energjisë në vend.
• Përkeqësimi i infrastrukturës: Shqipëria ka nevojë për investime të mëdha në ndërtimin e infrastrukturës për transportin dhe shpërndarjen e gazit natyror.
• Zhvillimi i terminaleve LNG: Ndërtimi i terminaleve të LNG kërkon investime të mëdha dhe mund të jetë një sfidë financiare për Shqipërinë.
• Politika e energjisë dhe klimatike: Shqipëria duhet të balancojë përdorimin e gazit natyror me objektivat e saj për të reduktuar emetimet e karbonit dhe për të përmbushur angazhimet e saj ndërkombëtare për mbrojtjen e mjedisit.

– Projekti i ardhshëm i Gazit Natyror

Shqipëria mund të zhvillojë një strategji më të gjerë për të rritur përdorimin e gazit natyror, që mund të përfshijë:

• Përmirësimi i lidhjeve me vendet fqinje, si Greqia dhe Italia, për të siguruar furnizime të qëndrueshme me gaz natyror.
• Zhvillimi i infrastrukturës LNG dhe lidhja me rrjetet ndërkombëtare.
• Investime në teknologji të pastra për përdorimin e gazit natyror, përfshirë gazifikimin dhe përdorimin e tij në industri.

Gazi natyror është një burim i mundshëm i energjisë për Shqipërinë, me potencial për të diversifikuar burimet e energjisë dhe për të kontribuar në rritjen e qëndrueshmërisë energjetike të vendit. Megjithatë, për të arritur këtë potencial, Shqipëria ka nevojë për investime të mëdha në infrastrukturën e gazit, përfshirë terminalet LNG dhe rrjetet e shpërndarjes

1.2. Struktura e Çmimit të LNG-së

1. Çmimi i LNG-së në tregun ndërkombëtar (çmimi bazë): Çmimi bazë i LNG-së është çmimi i blerë në tregjet ndërkombëtare, përfshirë kontratat afatgjata dhe ato afatshkurtra. Ky çmim është kryesisht i ndikuar nga çmimi i gazit natyror në tregjet ndërkombëtare dhe mund të luhatet për shkak të ndryshimeve në kërkesën globale dhe ofertën. Ky segment është një pjesë e konsiderueshme e çmimit final dhe mund të përbëjë rreth 40-50% të çmimit total.
   • Përqindje: 40-50% (Çmimi i LNG-së në tregun ndërkombëtar).
2. Kostoja e transportit dhe infrastrukturës (shpërndarja dhe ngarkesa): Gazi LNG kërkon transportim përmes anijeve speciale dhe mund të ketë nevojë për infrastrukturë të shtrenjtë si terminale LNG për magazinimin dhe karikimin e tij. Kostoja e transportit dhe ngarkesës është një faktor i rëndësishëm që ndikon në çmimin përfundimtar dhe mund të përbëjë rreth 10-15% të çmimit final.
   • Përqindje: 10-15% (Kostoja e transportit dhe infrastrukturës).
3. Përpunimi dhe magazinimi: LNG kalon nëpër procesin e lëngatjes dhe shpërndarjes përmes terminaleve, dhe ky proces ka kosto të caktuara për kompanitë që operojnë. Përveç kësaj, ka nevojë për depozitimin në formë të lëngshme deri në përdorim. Këto kosto mund të përbëjnë 5-10% të çmimit total.
   • Përqindje: 5-10% (Përpunimi dhe magazinimi).
4. Taksat dhe detyrimet shtetërore:
   • Akiza dhe taksa e konsumit: Në disa vende, LNG mund të mbulohet me taksa të veçanta (akiza ose taksa mbi konsumimin e energjisë) që mund të rrisin çmimin përfundimtar. Kjo mund të arrijë deri në 15-20% të çmimit final në disa vende që kanë politika të forta fiskale për produktet e energjisë.
   • TVSH (Tatimi mbi Vlerën e Shtuar): Në shumicën e vendeve, TVSH mund të aplikohet edhe mbi gazin LNG dhe mund të jetë 10-20% të çmimit final.
   • Përqindje: 15-20% (Taksat dhe TVSH).
5. Marzhi i shitësve dhe shpërndarësve: Kjo është pjesa që mbulojnë shpërndarësit dhe tregtarët që marrin fitim nga LNG dhe e shesin atë tek konsumatorët përfundimtarë. Ky marzh mund të përbëjë rreth 5-10% të çmimit final të LNG-së.
   • Përqindje: 5-10% (Marzhi i shitësve dhe shpërndarësve).

Strukturë përfundimtare e çmimit të LNG-së (shembuj dhe përqindje)

Për një çmim total të LNG-së prej 100 EUR (për qëllime ilustruese), struktura mund të jetë:

Në këtë strukturë, çmimi i LNG-së formohet nga një sërë komponentësh, me çmimin e LNG-së në tregun ndërkombëtar që përbën pjesën më të madhe të çmimit final. Taksat dhe kostoja e transportit janë gjithashtu faktorë të rëndësishëm, ndërsa marzhi i shpërndarësve dhe shitësve është një pjesë më e vogël, por e rëndësishme e çmimit përfundimtar.

Struktura dhe përqindjet mund të ndryshojnë varësisht nga vendi, infrastruktura e dispozicionit dhe politikat fiskale lokale, por ky shembull ofron një pasqyrë të përgjithshme të mënyrës se si ndahen kostot për formimin e çmimit të LNG-së

2. Pesha në punesim e karburanteve dhe gazit natyror

Sektori i tregtisë së karburanteve është gjithashtu një kontribuues i rëndësishëm në tregun e punës. Ky sektor është përgjegjës për punësimin e mbi 20,000 personave, duke përfshirë ata të angazhuar në import, shpërndarje, shitje dhe administratë.

• Punësimi direkt dhe indirekt: Karburantet kontribuojnë në punësimin e drejtpërdrejtë dhe indirekt në Shqipëri, ku shumë punonjës janë të angazhuar në stacione karburantesh, shpërndarjen dhe logjistikën, si dhe shërbime të tjera mbështetëse. Shumë njerëz janë gjithashtu të angazhuar në industrinë e transportit, që mbështetet drejtpërdrejt nga karburantet.
• Kategoria e Punesuarve: Punësimi në sektorin e karburanteve shpesh është i karakterizuar nga paga mesatare, dhe në shumë raste është i varur nga kushte të vështira pune dhe turne të gjata, duke përfshirë punën në stacionet e karburanteve.

3. Problemet në Tregun e karburanteve dhe gazit (LNG)

• Informaliteti dhe Shitja e Karburanteve të Kontrabanduar: Një problem i madh për tregun e karburanteve është informaliteti, i cili përfshin kontrabandën e karburanteve dhe shitjen e tyre në tregje të paautorzuara. Sipas të dhënave të Dhomës së Tregtisë dhe Industrisë, një përqindje e konsiderueshme e karburanteve importohet dhe shitet në mënyrë informale, duke krijuar një hendek të madh të të ardhurave për shtetin.
• Cilësia e Karburanteve: Një tjetër problem është cilësia e karburanteve që importohen në Shqipëri. Ndërkohë që ka pasur përpjekje për të kontrolluar standardet e cilësisë, ka ende produkte që mund të dëmtojnë motorët dhe të shkaktojnë ndotje.
• Varësia nga Importet: Shqipëria është shumë e varur nga importet për furnizimin me karburante, dhe kjo rrit cenën e mundshme të energjisë për përdoruesit dhe kompanitë. Çmimet ndërkombëtare të karburanteve ndikojnë drejtpërdrejt në çmimet lokale, duke pasur një efekt të ndjeshëm në buxhetet e qytetarëve.

4. Sfida të Tregut të karburanteve dhe gazit (LNG)

• Luhatja e Çmimeve: Tregu i karburanteve është i ndjeshëm ndaj luhatjeve të çmimeve ndërkombëtare, të cilat ndikojnë drejtpërdrejt në çmimet e brendshme. Kjo mund të ketë një ndikim të drejtpërdrejtë në konsumin e karburanteve dhe në ekonominë e brendshme Çmimet e karburanteve në tregjet ndërkombëtare janë të pasigurta dhe shpesh ndodhin luhatje të mëdha që ndikojnë në çmimet e brendshme. Shqipëria është një vend që importon një pjesë të madhe të karburanteve, dhe luhatjet e çmimeve mund të kenë një efekt të menjëhershëm mbi shpenzimet e konsumatorëve dhe inflacionin.
• Informaliteti dhe Kontrabanda: Informaliteti është një problem serioz, me karburantet që shpesh importohen dhe shiten pa paguar taksa dhe dogana. Ky fenomen dëmton të ardhurat e shtetit dhe rrit konkurrencën e pandershme. Sfida kryesore e tregut të karburanteve është lufta kundër kontrabandës dhe informalitetit, të cilat e bëjnë tregun të paaftë për të mbledhur taksa dhe tarifat e nevojshme. Pjesa më e madhe e kontrabandës e karburanteve hyn pa paguar taksat dhe doganat e nevojshme.
• Politika e Çmimeve dhe Taksat: Qeveria ka marrë disa masa për të mbajtur çmimet e karburanteve në një nivel të përballueshëm për qytetarët, por këto masa shpesh përballen me presion nga lobet e industrisë dhe faktorët ndërkombëtarë që ndikojnë në ofertën dhe kërkesën.
• Varësia nga Importet: Shqipëria ka një varësi të madhe nga importi i karburanteve, që e bën të cenueshme për luhatje të çmimeve ndërkombëtare dhe mund të shkaktojë sfida për stabilitetin e tregut të brendshëm.
• Ndikimi i Energjisë Rinovueshme dhe Përdorimi i Alternativave: Një tjetër sfidë për sektorin e karburanteve është zhvillimi i energjive rinovueshme dhe ndikimi i tij në përdorimin e karburanteve tradicionale. Ka presion në nivelin global për të kaluar në energji më të pastër, që do të ndikojë në kërkesën për karburante tradicionale si benzina dhe dizeli.

Për të siguruar që tregu i karburanteve të jetë i qëndrueshëm, do të kërkohet zhvillimi i politikave të fuqishme për të luftuar informalitetin, rritjen e efikasitetit dhe përmirësimin e cilësisë së karburanteve, si dhe investimet në burime alternative të energjisë.