Rritja e pagës mesatare në Shqipëri (2013 – 2024) dhe argumentet Pro dhe Kundër

Në Shqipëri, rritja e pagës mesatare është një temë që shpesh përdoret si indikator i përmirësimit ekonomik nga qeveria, por gjithashtu kritikohet për mënyrën se si paraqitet dhe për ndikimin real që ka tek qytetarët.

Debati mbi rritjen e pagës mesatare shpesh ndan opinionet në dy kampe: ata që e shohin si një tregues të rritjes ekonomike dhe ata që e shohin si një iluzion të krijuar nga statistikat dhe mënyra e prezantimit të të dhënave.

Ndërsa qeveria e përdor këtë rritje për të treguar progresin ekonomik, një analizë më e thellë tregon se realiteti për qytetarët nuk është aq i thjeshtë.

A është kjo rritje një sukses i padiskutueshëm apo një iluzion ekonomik?

Në vitin 2013, paga mesatare në sektorin shtetëror ishte 52,150 lekë, ndërsa në 2024 ka arritur 100,437 lekë. Kjo përfaqëson një rritje prej 92.6% në 11 vjet,

Sipas qeverisë, kjo rritje reflekton:
Një ekonomi më të fortë. Rritja e pagave shkon paralelisht me rritjen ekonomike dhe investimet publike. Ekonomia shqiptare ka pasur një rritje të moderuar gjatë kësaj periudhe, me një PBB mga 9.6 miliardë Euro në 2013 (1.35 triliard lekë) në 25.2 miliardë euro në 2024 (2.5 triliardë lekë), duke mundësuar kështu edhe hapësira për rritje pagash.

Afrimin me nivelet rajonale. Shqipëria, që dikur kishte paga shumë më të ulëta se vendet fqinje si Maqedonia e Veriut apo Mali i Zi ka arritur në një diferencë më të vogël, duke e bërë tregun e punës më konkurrues.
Nxitjen e konsumit dhe rritjen e mirëqenies. Një pagë më e lartë i mundëson qytetarëve një fuqi blerëse më të madhe, duke stimuluar konsumin e brendshëm dhe duke përmirësuar standardet e jetesës.

Në terma makroekonomikë, rritja e pagave është një tregues që qeveria e sheh si sukses të politikave ekonomike.

Por a përkthehet kjo rritje në një përmirësim real të jetës së qytetarëve?

Megjithëse paga është rritur, ajo duhet të krahasohet me inflacionin, kostot e jetesës dhe barrën fiskale për të kuptuar ndikimin e saj të vërtetë.Në të njëjtën periudhë, kostoja mesatare e jetesës është rritur me mbi 40%. Në 2013, një familje mesatare shpenzonte 65,000 lekë në muaj, ndërsa në 2024 kjo shifër ka arritur 91,675 lekë. Nëse rritja e pagës është 92.6%, por inflacioni ka gllabëruar një pjesë të madhe të kësaj rritjeje, fuqia reale blerëse nuk është rritur aq sa duket në letër.

Pas kësaj shifre optimiste fshihet një realitet më kompleks. Rritja e pagës nuk mund të shihet e izoluar nga faktorët e tjerë që ndikojnë në mirëqenien e qytetarëve.

Rritja e pagave ka qenë e nevojshme, por jo e mjaftueshme për të përballuar rritjen e çmimeve dhe ndryshimet fiskale. Prandaj, në vend që të festojmë një rritje nominale, është më e rëndësishme të analizojmë se sa është përmirësuar fuqia reale blerëse e qytetarëve shqiptarë.

Nëse paga rritet, por jeta bëhet më e shtrenjtë dhe taksat thithin një pjesë të madhe të kësaj rritjeje, atëherë rritja e pagës mbetet më shumë një statistikë politike sesa një ndryshim real në cilësinë e jetës.

Taksat dhe kontributet nuk lejojnë punonjësit të marrin më shumë

Në vitin 2013, kontributet e sigurimeve për punonjësin ishin 11.2% e pagës dhe tatimi mbi pagën kishte një shkallë progresive më të ulët. Në 2024, taksimi dhe kontributet mbi pagën kanë pësuar ndryshime që kanë ndikuar në shumën neto të përfituar nga punonjësi.

Kjo do të thotë se një pjesë e madhe e rritjes nominale të pagës është përthithur nga taksat dhe sigurimet shoqërore, duke e ulur ndikimin e saj në jetën reale të qytetarëve.

Përdorimi i Euros për të manipuluar perceptimin, si strategji propagandistike

Qeveria e ka prezantuar rritjen e pagës mesatare në euro, duke krijuar idenë e një rritjeje më të madhe. Paga mesatare prezantohet në euro për dy periudha ku kurset e këmbimit kanë ndryshuar në 11 vite me 43 përqind m pak. Nga ana tjetër Shqipëria ka lekun si monedhë zyrtare dhe kjo mënyrë prezantimi krijon një iluzion të rritjes më të madhe sesa realiteti.

Në fakt, rritja e pagës në lekë është ajo që ka rëndësi për qytetarët, pasi ata i bëjnë shpenzimet në monedhën vendase. Ndryshimi i kursit të këmbimit mund ta bëjë rritjen të duket më e madhe, por nuk ndryshon fuqinë reale blerëse.

Rritje nominale, por jo domosdoshmërisht reale

Në pamje të parë, dyfishimi i pagës mesatare mund të duket si një tregues i fortë i progresit ekonomik. Pavarësisht se pagat janë rritur, ritmi i rritjes së çmimeve, barrës fiskale dhe kostos së jetesës ka qenë i lartë, duke bërë që ndikimi real i kësaj rritjeje të mos përkthehet në një përmirësim të ndjeshëm të mirëqenies së qytetarëve.

Për rrjedhojë, rritja e pagës mesatare në Shqipëri nuk mund të shihet si një sukses i padiskutueshëm, por më shumë si një iluzion i krijuar nga mënyra e prezantimit të të dhënave.

Qytetarët nuk jetojnë me shifra në letër, por me atë që mund të blejnë me pagën e tyre. Dhe nëse jeta është bërë më e shtrenjtë, atëherë rritja e pagës mbetet më shumë statistikë politike sesa një përmirësim real në jetën e përditshme.

Nëse jeta e një qytetari shqiptar në 2024 është po aq ose më e vështirë se në 2013, atëherë rritja e pagës mbetet një sukses vetëm në letra, por jo në realitetin e përditshëm.

Kjo analizë tregon qartë se, ndonëse rritja e pagës mesatare është një fakt i pamohueshëm, realiteti ekonomik për qytetarët është më kompleks dhe më pak optimist se sa paraqitet nga qeveria.

Ky përfundim përmbledh realitetin ekonomik të qytetarëve shqiptarë, duke demaskuar paradoksin midis rritjes së pagës nominale dhe përkeqësimit të fuqisë blerëse. Nëse një familje mesatare nuk arrin të përmirësojë jetesën pavarësisht rritjes së pagës, atëherë kjo rritje mbetet më shumë një mjet propagandistik sesa një tregues i përmirësimit real.

Çfarë tregon kjo për politikën ekonomike?

Një rritje e qëndrueshme dhe reale e mirëqenies nuk mund të arrihet vetëm përmes rritjes së pagës, por kërkon kontroll të inflacionit, politika fiskale më të drejta dhe përmirësim të produktivitetit ekonomik.

Rritja e pagës duhet të ndjekë një rritje të vërtetë të ekonomisë dhe jo thjesht të prezantohet si sukses statistikor.

Qeveria duhet të fokusohet jo vetëm në rritjen e pagave, por edhe në uljen e barrës së taksave dhe kostove të jetesës, në mënyrë që përfitimi real të ndihet nga qytetarët.

Në fund të ditës, paga mesatare nuk duhet parë vetëm si një numër, por si një tregues i jetës reale të qytetarëve. Dhe nëse ajo nuk përmirëson mirëqenien e tyre, atëherë mbetet thjesht një shifër në raportet zyrtare.