Rritja e borxhit tatimor në maj 2025 sinjalizon dobësim të disiplinës fiskale

Në muajin maj 2025, borxhi tatimor i papaguar u rrit me 4.7 miliardë lekë, duke e çuar stokun total të borxhit në një nivel shqetësues dhe duke sinjalizuar një prirje përkeqësuese në disiplinën fiskale të bizneseve. Kjo rritje e konsiderueshme nuk mund të trajtohet thjesht si rezultat kontabël, por kërkon një analizë të strukturuar dhe të shumëdimensionale për të identifikuar shkaqet dhe për të orientuar ndërhyrjet institucionale.

Tre faktorët kryesorë që nxisin borxhin tatimor vlerësojmë se janë:

1. Dobësimi i likuiditetit të bizneseve – Rreziku mbetet i lartë
   Inflacioni i vazhdueshëm dhe ulja e konsumit kanë prekur kapacitetin pagues të bizneseve, sidomos të voglave dhe të vetëpunësuarve. Ky është faktori më strukturor dhe më urgjent për adresim.
2. Pritshmëritë për një “paqe fiskale” – Rreziku është i lartë
   Diskutimi publik rreth një faljeje të mundshme tatimore ka gjeneruar sjellje spekulative, ku shumë biznese po shtyjnë qëllimisht pagesat në pritje të një amnistie.
3. Rritje e evidentimit përmes kontrolleve – Rreziku vlerësohet në nivel mesatar
   Administrata tatimore po përdor më shumë teknologji dhe mjete analitike për të zbuluar borxhe të fshehura apo të deklaruara gabimisht, çka mund të ketë rritur shifrën totale në mënyrë “artificiale”, pa një përkeqësim real të pagesave.

Struktura sektoriale e borxhit tatimor: Kush mban peshën më të madhe?

Bazuar në analizën më të fundit krahasuese dhe duke u nisur nga tendencat historike të informalitetit dhe sjelljes fiskale, shpërndarja e borxhit tatimor sipas sektorëve deri në maj 2025 vlerësohet si më poshtë:

➡️ Totali i 3 sektorëve kryesorë (Ndërtimi, Shërbimet, Tregtia): 78% e borxhit tatimor!

Rritja e borxhit tatimor nuk përfaqëson thjesht një dështim administrativ në mbledhjen e të ardhurave, por është pasojë e një kombinimi faktorësh kompleksë që veprojnë në disa nivele:

• Ekonomikë – mungesa e likuiditetit, veçanërisht në ndërmarrjet e vogla dhe të mesme, kufizon aftësinë për të përmbushur detyrimet tatimore në kohë;
• Institucionalë – mospërçimi i qartë i politikave fiskale dhe mungesa e koherencës në aplikimin e tyre krijojnë pasiguri;
• Psikologjikë – përhapja e pritshmërive për një tjetër amnisti tatimore dekurajon përmbushjen vullnetare të detyrimeve

Vetëm përmes një strategjie të kombinuar ndërhyrjesh teknike, mbështetëse dhe komunikative, borxhi tatimor mund të frenohen pasi në nivelet e stokut aktual ai po bëhet barrë sistemike për buxhetin dhe rregullin fiskal.