Përgjigjet e FMN për mirëqenien ekonomike

Shumica e ekonomive të zhvilluara dhe në zhvillim në bazë të studimeve të FMN-së do të përballet me plakjen dhe popullatën e pakësuar. Kjo pritet të ketë implikime të thella për ekonominë, tregjet financiare, stabilitetin social dhe gjeopolitikën.

Nëse nuk reagohet nga qeveritë, sistemet e pensioneve dhe shëndetit publik nuk do të jetë i qëndrueshëm për një kohë të gjatë. Stërnipërit tanë do të përballen me borxhe publike të paqëndrueshme dhe rritje të fortë të taksave, të cilat do të ndalin rritjen dhe do të zvogëlojnë mirëqenien ekonomike të tyre.

Pra, ne kemi nevojë për ri formatim të debatit rreth çështjeve demografike. Ky dialog shumëplanësh kërkon politikat e duhura, zgjidhjen politike të nevojshme, dhe në lidershipi edhe më të fortë.

Përgjigjet e duhura nga politika fiskale dhe reagimi i teknologjisë janë pjesët më të rëndësishme për zgjidhjen e çështjeve problematike.

E ardhura për frymë po rritet, një fakt që është treguesi i qartë se rritja e investimeve në kapitalin njerëzor ka pasur një efekt të madh pozitiv në mirëqenien ekonomike. TË ardhurat mesatare në ekonomitë në zhvillim dhe zgjerim, të tilla si Kina dhe India janë rritur shumë më shpejt se të ardhurat mesatare në vendet e pasura. QË nga viti 1990, vrulli i rritjes është përhapur në më shumë se 70 vende në zhvillim.

Si rezultat i kësaj status quo, pabarazia në nivel global, që nënkupton pabarazi të të ardhurave midis vendeve ka rënë në mënyrë të vazhdueshme gjatë dekadave të fundit. Dhe të ardhurat globale për frymë janë katërfishuar gati që nga fundi i luftës së dytë botërore.

Varfëria globale ka ardhur duke u ulur ndjeshëm. Njerëzit që jetojnë në ose nën nivelin e varfërisë prej 1.90 $ në ditë llogariten të arrijnë sa 13 për qind e popullsisë së botës, nga 44 për qind që ishin në vitin 1981. Vetëm Kina ka hequr nga lista e të varfërve më shumë se 750 milionë njerëz gjatë tre dekadave të fundit.

Së pari, ndikimi te rritja.

Punëtorët e vjetër me kalimin e viteve marrin pjesë më pak në tregun e punës. Një vend me një popullsi në plakje dhe që vjen duke u pakësuar do të shohë rritje më të ulët në periudhën afatmesme.

MË pak punëtorë do të thotë edhe më pak nevojë për kapital. Dhe vendet mund të bëhen të gatshme për të përmirësuar gjendjen e tyre të kapitalit.

Pse të ndërtohet atëherë më shumë infrastrukturë për më pak njerëz?

Studimi i fundit i ekspertëve të FMN tregon se kombinimi i plakjes dhe tkurrjes së popullsisë do të reduktojë rritjen e mundshme në vendet e zhvilluara me rreth 0.2 pikë për qind në terma afatmesëm, dhe me 2 herë më shumë në ekonomitë në zhvillim. Kjo nuk mund të duket aq keq, edhe pse do të ishte një goditje e rëndë në ato vende që tashmë po përballen me një rritje të ulët dhe borxh të lartë.

SË dyti, ndikimi në tregjet financiare.

Shumë e shohin plakjen e popullsisë si një frenuese me peshë në tregun e aseteve. Disa madje supozoj se pensionistët mund të shkaktojnë ndërprerjen e tregut të aksioneve, për shkak se ata mund të likuidojnë pronat e tyre dhe kapitalet për të financuar pensionet e tyre

Kjo mund, por edhe nuk mund të jetë e vërtetë. Ajo që ne patjetër dimë është se qeveritë, fondet pensionale, dhe individët nënvlerësojnë seriozisht perspektivën e njerëzve që jetojnë shumë më  gjatë nga sa studimet e kanë parashikuar.

Analiza e FMN sugjeron se, nëse të gjithë do të jetojnë tre vite më gjatë nga sa pritet, kostot e lidhura me pensionet mund të rriten me 50 për qind, si në vendet e zhvilluara dhe në ato në zhvillim. Kjo do të ndikonte shumë bilancet e sektorit privat dhe publik dhe mund të minojë stabilitetin financiar.

SË treti, ndikimi në shëndetin fiskal.

Përsëri studimi nga stafi i FMN-së tregon se, vetëm në ekonomitë e zhvilluara, shpenzimet e lidhura me moshën nëse nuk ndërmerren politikat reflektuese janë parashikuar të shkojnë nga 16.5 për qind e PBB-së në 25 për qind deri në fund të këtij shekulli.

Si mund të sfidohet kjo sfidë?

• Nëpërmjet huamarrjes? Nëse qeveritë do të financojnë të gjithë rritjen e shpenzimeve të lidhura me moshën me këtë mënyrë, borxhi publik do të shpërthejë nga një mesatare e tanishme prej 100 për qind të PBB-së në 400 për qind deri në fund të shekullit.
• Nëpërmjet taksave më të larta? NË shembullin tonë hipotetik, kjo do të thotë reduktim të normave të TVSH-së me afërsisht 20 pikë përqindje, ose rritjen e sigurimeve shoqërore me rreth 25 pikë përqindje.
• Nëpërmjet reformave drastike mbi të drejtat? Nga llogaritjet tona, kjo do të thotë ulje e përfitimeve shëndetësore dhe pensioneve mesatarisht me 33%.

Ka një shumëllojshmëri të gjerë të përvojave të vendeve, por në përgjithësi, tregjet në zhvillim dhe ekonomitë e avancuara po përballen me sfida të ngjashme. Nëse nuk reagohet, shpenzimet e kinës për pensionet dhe kujdesin shëndetësor janë parashikuar të rritet me 13 për qind të PBB-së deri në fund të këtij shekulli, në krahasim me 15 për qind në Shtetet e Bashkuara.

Pra, çfarë mund të bëjnë politikë bërësit për të trajtuar këto sfida të mëdha fiskale?

Politika-Fiskale, si vija e parë e mbrojtjes

Pyetja është, a ka ndonjë dozë, apo një plumb argjendi? Përgjigja është po … Dhe jo.

Thjesht duke rritur shkallën e fertilitetit mund të ndihmojë problemin. Shumë vende janë përpjekur të veprojnë, me shpërblime për bebet, me ndihmat familjare, me stimujt tatimorë, me lejet e lindjeve prindërore, me kujdesin e subvencionuar për fëmijët, si dhe me oraret fleksibël të punës.

Cili është rezultati?

Këto masa kanë rritur pjesëmarrjen e fuqisë punëtore të nënave, që është një lajm i mirë në vetvete, por ato duket se kanë pak ose aspak efekt në numrin e lindjeve. Pra, korruptimi i njerëzve që të kenë fëmijë duket se nuk funksionon.

Një faktor i rëndësishëm është ndërtimi i sistemeve më të mira të taksave dhe shpenzime publike më efikase.

NË lidhje me taksat, kjo do të thotë zgjerimi i bazës për tatimin mbi vlerën e shtuar, përmirësimin e tatimit te korporatave, dhe forcimin e pajtueshmërisë së taksave për të siguruar që të gjithë e paguajnë pjesën e tyre të drejtë.

NË lidhje me shpenzimet, duhet të ketë menaxhim më të mirë të investimeve publike. Investitorët publike më efikasë marrin dyfishin e investimit te tyre në raport me investimet më pak të efektshme.

Dhe, natyrisht, çmimi i energjisë është i rëndësishëm, jo vetëm për buxhetin publik, por dhe për popullatën. Kjo do të thotë më shumë theksin mbi tatimin e energjisë dhe më pak besim në subvencionet e energjisë.

FMN vlerëson, se subvencionet globale të energjisë arritën në $ 5.3 trilion vitin 2015, ose 6.5 për qind e PBB-së. Ky tregues tronditës ka nevojë të ulet, kështu që këto burime mund të përdoren më mirë. Duke bërë atë tani, kur çmimet e energjisë janë të ulëta, e bën të mundur më lehtë.