Pastrimi i parave: Si ndodh, kush e bën dhe futja e kriptomonedhave?

Pastrimi i parave mund të ndodhë në shumë mënyra të ndryshme, por dy nga metodat më të zakonshme janë prurjet fizike (përmes transaksioneve fizike, si depozita me para cash) dhe transaksionet bankare (përmes sistemeve të pagesave dhe transferimeve elektronike). Secila ka avantazhet dhe rreziqet e veta në lidhje me pastrimin e parave, dhe përdoret në varësi të natyrës së aktiviteteve kriminale dhe rregulloreve të monitorimit. Ja një analizë e të dyja mënyrave:

1. Prurjet fizike (cash)

Si ndodhin:
Depozita direkte në bankë: Paratë e gatshme depozitohen në llogaritë bankare të individëve ose bizneseve që mund të jenë të lidhur me aktivitete të paligjshme.
Fshehja e burimit: Pas depozitimit të parave cash, mund të përdoren për të financuar bizneset e ligjshme, duke krijuar një dukje të aktiviteteve legjitime.

Shpërndarja e fondeve: Pjesët e parave mund të shpërndahen përmes rrjeteve të ndryshme për të minimizuar gjurmët dhe për të krijuar një lëvizje të padukshme të fondeve.

Avantazhet për pastrimin e parave:
Mungesa e gjurmëve: Transaksionet fizike (cash) janë më të vështira për t’u gjurmuar, pasi nuk ka ndjekje të lehtë elektronike dhe mund të bëhen pa lënë regjistrime në sistemet bankare.

Anonimiteti: Një person mund të depozitojë para cash në një bankë pa i lidhur ato me ndonjë llogari ose entitet të njohur, duke ruajtur një nivel të lartë anonimiteti.

Dështimi i sistemit të mbikëqyrjes: Në disa raste, kontrolli i bankave ose i institucioneve financiare mund të jetë i pamjaftueshëm për të identifikuar dhe ndaluar depozitat e parave të paligjshme.

Disavantazhe:
Risku i kapjes: Paraja cash është më e dukshme dhe mund të tërheqë vëmendje të policisë ose autoriteteve tatimore, veçanërisht kur depozitat janë të mëdha ose të shpeshta.

Shpenzimet operacionale: Për të depozituar para cash në sasi të mëdha, janë të nevojshme resurse dhe përpjekje për të shmangur dyshimet e autoriteteve.

2. Transaksionet bankare (elektronike)

Si ndodhin:
Transferimet ndërkombëtare: Paratë mund të transferohen përmes bankave ose shërbimeve të transferimit ndërkombëtar nga një vend në tjetrin, për të shmangur gjurmët dhe për të kaluar përmes juridiksioneve që kanë rregullore më të buta për pastrimin e parave.

Shfrytëzimi i bizneseve të pastra: Pas një transferimi bankar, paratë mund të kalojnë përmes bizneseve të ligjshme për të krijuar një rrugë të ligjshme për to, si pagesa për shërbime të rreme ose produkte fiktive.

Fshehja e burimit: Kur paratë kalojnë përmes rrugëve të ndryshme bankare, është e vështirë të gjurmohet origjina e fondeve. Mund të përdoren më shumë llogari bankare, duke e bërë më të vështirë identifikimin e lidhjeve me aktivitete të paligjshme.

Avantazhet për pastrimin e parave:
Gjurmimi më i vështirë: Nëse përdoren shumë llogari dhe ndërhyrje ndërkombëtare, mund të bëhet shumë e vështirë për autoritetet të gjurmojnë çdo lëvizje të parasë.

Kontroll i ulët: Shumë banka dhe shërbime ndërkombëtare kanë sisteme që mund të lejojnë transaksione pa të njëjtën lloj kontrolli që ka një depozitë fizike.

Përdorimi i sistemeve të pagave: Shërbimet e pagesave elektronike si PayPal, kriptomonedha, dhe transferimet ndërkombëtare mund të shfrytëzohen për të kaluar paratë pa u identifikuar nga autoritetet.

Disavantazhe:
Gjurmët elektronike: Transaksionet bankare lënë gjurmë në sistemet bankare dhe mund të jenë të lehta për t’u gjurmuar nga autoritetet përmes analizave të detajuara të llogarive.

Kontrolli ndërkombëtar: Organizmat ndërkombëtarë si Financial Action Task Force (FATF) kanë vendosur rregullore për të monitoruar transaksionet bankare ndërkombëtare, duke rritur mundësitë për identifikimin e pastrimit të parave.

3. Cila metodë është më e përdorur?

Në praktikë, transaksionet bankare (elektronike) janë më të shpeshta dhe më të sofistikuara për pastrimin e parave në krahasim me prurjet fizike. Kjo është për shkak të disa arsyeve:

Përputhshmëria me teknologjinë moderne: Sistemet elektronike dhe bankat ndërkombëtare janë më të avancuara dhe ofrojnë mundësi për të kaluar para përmes shumë kanaleve, duke i bërë ato më të vështira për t’u gjurmuar.

Mbështetja e aktivitetit ekonomik: Aktivitetet bankare mund të mbështesin transaksione që duken të ligjshme, si transferimet përmes bizneseve të pastra, duke e bërë më të vështirë për autoritetet të identifikojnë pastrimin e parave.

Megjithatë, prurjet fizike ende mbeten një metodë e rëndësishme për pastrimin e parave, veçanërisht për transaksionet më të vogla dhe për individët që përpiqen të shmangin vëmendjen e autoriteteve.

Raporti mes prurjeve fizike (cash) dhe transaksioneve bankare (elektronike) për pastrimin e parave është dinamike dhe varet nga faktorë të ndryshëm si teknologjia, rregulloret e mbikëqyrjes, dhe mundësitë që ofrojnë metodat e ndryshme të pastrimit. Megjithatë, disa tendenca mund të përmenden për të kuptuar këtë raport.

1. Prurjet fizike (cash)

Prurjet fizike shpesh përdoren për pastrimin e parave kur:

Shuma e parave është e madhe dhe mund të tërheqë vëmendje: Depozitat e mëdha të parasë cash mund të ngrisin dyshime, sidomos në rastet kur bëhen në një periudhë të shkurtër kohore.

Vendi i aktivitetit është i kontrolluar më pak: Në vende ku mbikëqyrja e sektorit financiar është më e dobët dhe ka rregullore më të buta për transaksionet financiare, përdorimi i parasë cash mund të jetë një mundësi më e thjeshtë dhe e sigurtë për pastrimin e parave.

Përdorimi i prurjeve fizike (cash):
Pjesa më e vogël e pastrimit të parave ndodhi përmes cash-it, por përdoret për aktivitetet e vogla dhe për të “holluar” ndjekjen e parave (p.sh., shuma cash depozitohet dhe pastaj transferohet në llogari bankare ose përdoret për pagesa të tjerë).
Shpërndarja dhe shpërthimi në tregjet lokale: Në ekonomi që janë më të prirura për cash, si ato me sisteme bankare të dobëta ose me ligje të tjera, mund të ketë më shumë mundësi për pastrim parash.

2. Transaksionet bankare (elektronike)
Transaksionet bankare janë shumë më të sofistikuara dhe janë më të përdorura për pastrimin e parave për shkak të disa arsyeve:
Lehtësi dhe shpejtësi: Transaksionet bankare mund të bëhen në mënyrë të shpejtë dhe të shtrihen në nivele ndërkombëtare. Ata ofrojnë mundësi për të krijuar një rrugë shumë më të komplikuar dhe më të vështirë për t’u ndjekur.
Lëvizshmëria e parasë: Paratë mund të lëvizin përmes shumë llogarive bankare dhe mund të përdoren për të financuar aktivitete të tjera që duken legjitime (si blerja e pasurive të patundshme, investimet financiare, etj.).
Sistemet ndërkombëtare dhe kriptomonedha: Kriptomonedhat dhe shërbimet ndërkombëtare të transferimit, si PayPal, mund të përdoren për të kaluar para përmes juridiksioneve që kanë rregullore më të buta ose që janë më të vështira për t’u mbikëqyrur.

Përdorimi i transaksioneve bankare (elektronike):

Dominon përdorimin në masë: Më shumë pastrim parash ndodh përmes transaksioneve bankare për shkak të mundësive që ofron kjo metodë për të fshehur burimin e fondeve dhe për të përdorur rrugë të ndryshme të transferimeve financiare.
Sistemet ndërkombëtare ofrojnë mundësi më të mëdha për pastrim parash përmes lëvizjeve të kapitalit përmes shumë bankave dhe kanaleve të ndryshme, duke bërë shumë të vështirë ndjekjen e parave.

Raporti mes tyre

Pjesëmarrja më e madhe e transaksioneve bankare: Në nivel global, transaksionet bankare janë përdorur në mënyrë dominuese për pastrimin e parave, duke mbajtur një pozicion shumë më të fortë sesa prurjet fizike. Kjo është për shkak të mundësive për të krijuar rrugë të shumëfishta për pastrim dhe për të kaluar para përmes shumë llogarive dhe transaksioneve ndërkombëtare, duke e bërë më të vështirë ndjekjen dhe zbulimin.

Prurjet fizike janë të kufizuara në shuma dhe mundësi: Edhe pse përdoren për pastrim parash, prurjet cash kanë një përdorim më të kufizuar dhe shpesh janë të përdorura për shuma të vogla dhe aktivitete të lokalizuara. Ato janë më të mundshme në vendet ku kontrolli bankar është i dobët dhe sistemi i mbikëqyrjes është më pak efikas.

Tendenca është në rritje për transaksionet elektronike: Duke u bazuar në zhvillimet teknologjike dhe ndryshimet në ligjet ndërkombëtare që ndihmojnë në monitorimin dhe gjurmimin e pastrimit të parave, përdorimi i transaksioneve bankare dhe elektronike ka tendencë të rritet, ndërsa përdorimi i cash-it po bie.

Transaksionet bankare (elektronike) dominojnë në pastrimin e parave, për shkak të shpejtësisë, mundësive ndërkombëtare dhe kompleksitetit të rrugëve të pastrimit që ofrojnë. Megjithatë, prurjet fizike (cash) përdoren ende, sidomos për aktivitete të vogla ose kur sistemi bankar është më i dobët ose më pak i monitoruar. Por, në përgjithësi, pjesa më e madhe e pastrimit të parave ndodh përmes kanaleve bankare elektronike, ku mundësitë për të fshehur burimin dhe destinacionin e fondeve janë shumë më të mëdha.

Kriptomonedhat kanë ndryshuar në mënyrë të konsiderueshme peizazhin e pastrimit të parave, duke ofruar mundësi për të kaluar fonde në një mënyrë shumë të vështirë për t’u gjurmuar nga autoritetet. Ato janë përdorur gjithashtu në mënyrë të gjerë për aktivitete të paligjshme, përfshirë pastrimin e parave. Ja një analizë e detajuar e përdorimit të kriptomonedhave në pastrimin e parave dhe si ato krahasohen me metodat e tjera si prurjet fizike dhe transaksionet bankare.

1. Si funksionon pastrimi i parave me kriptomonedha?
Kriptomonedhat, si Bitcoin, Ethereum, dhe shumë të tjera, janë të bazuara në teknologjinë blockchain, e cila është një sistem i decentralizuar që regjistron çdo transaksion në një ledger (libër regjistrimi) të hapur. Megjithatë, kriptomonedhat ofrojnë disa mundësi për pastrim parash përmes disa metodave:

a. Transaksione të anonimizuara
Anonimiteti dhe pseudonimiteti: Edhe pse blockchain është transparent, kriptomonedhat si Monero dhe ZCash ofrojnë mundësi për të fshehur identitetin e përdoruesve dhe detajet e transaksioneve, duke bërë më të vështirë gjurmimin e fondeve.

Përdorimi i portofolieve të shumta: Përdoruesit mund të krijojnë dhe përdorin shumë portofolivë (ëallets) dhe mund të kalojnë fonde nga një portofol në një tjetër, duke vështirësuar gjurmimin.

b. Lëvizja ndërkombëtare e fondeve
Shpejtësia dhe lehtësia e transferimeve: Kriptomonedhat mund të transferohen në mbarë botën në një periudhë të shkurtër dhe me kosto të ulëta, duke u bërë një mundësi e preferuar për pastrimin e parave ndërkombëtarisht.

Rrjetet ndërkombëtare: Me përdorimin e kriptomonedhave, mund të kalojnë fonde nga një vend në tjetrin, duke shmangur rregulloret dhe kontrollin ndërkombëtar të sistemeve bankare.

c. Shfrytëzimi i shërbimeve të pastrimit (Mixers & Tumblers)
Shërbimet e pastrimit (Mixing/Tumbling): Kriptomonedhat mund të kalojnë përmes shërbimeve që i “përzierin” ato me fonde të tjera për të fshehur origjinën e tyre. Këto shërbime e bëjnë shumë më të vështirë për autoritetet të ndjekin burimin dhe destinacionin e fondeve.

2. Avantazhet e kriptomonedhave për pastrimin e parave

Kriptomonedhat ofrojnë disa avantazhe të dukshme për pastrimin e parave:

a. Anonimiteti dhe mundësia për të shmangur mbikëqyrjen
Në disa raste, kriptomonedhat ofrojnë nivele anonimiteti më të larta se sa transaksionet bankare, duke lejuar që përdoruesit të kalojnë para pa lënë gjurmë të dukshme.

Edhe në rastin e kriptomonedhave më të njohura, si Bitcoin, identiteti i përdoruesve është pseudonim, që do të thotë se adresa e portofolit është një varg karakteresh dhe jo një emër i regjistruar.

b. Shpejtësia dhe efikasiteti ndërkombëtar
Kriptomonedhat mund të kalojnë shumë shpejt ndërmjet vendeve, duke evituar kontrollet doganore dhe rregulloret bankare ndërkombëtare që janë të vështira për t’u ndjekur.

c. Shfrytëzimi i strukturave të decentralizuara
Kriptomonedhat janë të decentralizuara dhe mund të përdoren për transaksione përmes platformave që nuk janë të lidhura me institucione financiare tradicionale, duke ulur kontrollin dhe mbikëqyrjen nga autoritetet.

3. Disavantazhet e kriptomonedhave për pastrimin e parave

Ndërkohë që kriptomonedhat ofrojnë mundësi të mëdha për pastrim parash, ato kanë gjithashtu disa disavantazhe që mund të pengojnë përdorimin e tyre për këtë qëllim:

a. Përdorimi i masave të sigurisë dhe mbikëqyrjes
Regullorja e rreptë ndërkombëtare: Shumë vende po vendosin rregullore më të rrepta për përdorimin e kriptomonedhave dhe ndalimin e aktiviteteve të paligjshme. Institucionet financiare po kërkojnë gjithnjë e më shumë të verifikojnë burimin e fondeve të kriptomonedhave.

Sistemet e mbikëqyrjes dhe analiza e blockchain: Ka softëare dhe sisteme të avancuara që mund të gjurmojnë dhe analizojnë transaksionet në blockchain, duke bërë të mundur identifikimin e aktiviteteve të dyshimta dhe pastrimin e parave.

b. Rreziku i humbjes së fondeve
Rreziku i humbjes së private keys: Nëse përdoruesit humbin private key-në që lidh portofolin me kriptomonedhën e tyre, ata humbasin gjithashtu mundësinë e aksesit në fondet e pastra dhe ato të paligjshme.

c. Kapaciteti i lartë për t’u përdorur në aktivitete të paligjshme
Kriptomonedhat janë bërë shumë të njohura në tregjet ilegale për shkak të mundësisë për të fshehur identitetet dhe transaksionet. Kjo ka shkaktuar një rritje të interesit nga ana e autoriteteve për të monitoruar dhe kufizuar përdorimin e kriptomonedhave në aktivitete të tilla.

4. Krahasimi me metodat e tjera (cash dhe transaksionet bankare)
Kriptomonedhat vs. Cash: Cash ofron anonimitet të lartë, por është më e vështirë për t’u transferuar ndërkombëtarisht. Kriptomonedhat, nga ana tjetër, mund të lëvizin lehtësisht dhe shpejt ndërmjet juridiksioneve të ndryshme dhe ofrojnë mundësi për anonimatin e përdoruesve, veçanërisht përmes monedhave private (si Monero).
Kriptomonedhat vs. Transaksionet bankare: Kriptomonedhat janë më të fshehura dhe më të vështira për t’u gjurmuar se sa transaksionet bankare tradicionale, që lënë një gjurmë të qartë në sistemin bankar. Megjithatë, ato janë gjithashtu më të ekspozuara ndaj analizës së blockchain dhe rregulloreve ndërkombëtare.
Kriptomonedhat ofrojnë mundësi shumë të fuqishme për pastrimin e parave, veçanërisht për shkak të anonimitetit, shpejtësisë dhe mundësive për të transferuar fonde ndërmjet juridiksioneve pa pasur shumë mbikëqyrje. Megjithatë, ato gjithashtu paraqesin disavantazhe, duke përfshirë mundësinë e monitorimit dhe analizës së transaksioneve në blockchain, si dhe rregulloret e rrepta që po shpërndahen gjithnjë e më shumë në nivel ndërkombëtar.