Shqipëria po zbrazet nga kriza demografike që kërcënon të ardhmen

Rënia e popullsisë në Shqipëri nuk është më thjesht një statistikë. Ajo është kthyer në një krizë strukturore me pasoja shumëdimensionale, që prek zemrën e zhvillimit, qëndrueshmërisë dhe vetë projektit të së ardhmes së vendit.

📉 Më 1 janar 2025, popullsia rezidente zbriti në 2.363.314 banorë, duke shënuar një tkurrje vjetore prej 1,2%. Kjo rënie vjen si rezultat i dy faktorëve thelbësorë:

1️⃣ Shtesës natyrore pozitive, por e dobët, vetëm +1.208 lindje më shumë se vdekje gjatë vitit 2024;
2️⃣ Migracionit neto negativ: -28.836 persona, megjithëse më i ulët se -43.761 një vit më parë.

Dimensioni demografik: Shqipëria po plaket dhe tkurret

Plakja e popullsisë është tanimë realitet i pamohueshëm: mosha mediane u rrit nga 43.5 vjeç në 44.3 vjeç në një vit. Raporti i varësisë së të moshuarve u rrit nga 31.1% në 33.3%, duke rënduar barrën mbi forcën punëtore.
Raporti i përgjithshëm i varësisë (të rinj + të moshuar) arriti në 57.1%, një sinjal alarmi për qëndrueshmërinë fiskale.
Për më tepër, raporti gjinor në lindje u rrit në 107.8 meshkuj për 100 femra, duke reflektuar tendenca shqetësuese në strukturën gjinore të lindjeve.

Dimensioni territorial: Urbanizim i përqendruar, shpopullim periferik

Nga të gjitha qarqet, vetëm Tirana shënoi rritje me +0.2%.
Shkodra (-2.5%) dhe Kukësi (-2.3%) pësuan rëniet më të mëdha.
Tirana përfaqëson 32.2% të popullsisë së vendit – një epiqendër urbane e mbipopulluar dhe e mbingarkuar.
Qarqet Fier (9.9%) dhe Elbasan (9.6%) ruajnë peshë të lartë, por përballen me presione të larta migrimi dhe plakjeje.

Dimensioni ekonomik: Presion mbi fuqinë punëtore dhe modelin e zhvillimit

Tkurrja e popullsisë aktive do të thotë mungesë krah pune, veçanërisht në sektorët bujqësorë, ndërtim dhe shërbime.
Rritja e varësisë së të moshuarve rrezikon sistemin e pensioneve dhe rrit kërkesën për shpenzime sociale.
Bizneset dhe investitorët përballen me një mjedis të pasigurt, ku rënia demografike dekurajon investimet afatgjata.

Dimensioni institucional dhe shoqëror: Shteti dhe shërbimet në stres

Mungesa e popullsisë rinore sjell mbyllje shkollash, zbehje komunitetesh dhe shërbime publike të nënshfrytëzuara.
Migrimi i të rinjve ushqen një shoqëri pasive, me kapital njerëzor në rrjedhje të pandalshme.
Administrata vendore, sidomos në zonat e braktisura, përballet me mungesë burimesh dhe kapacitetesh, ndërsa urbanizimi i përqendruar e ngarkon gjithnjë e më shumë infrastrukturën e Tiranës dhe zonave përreth.

Shqipëria po përjeton një transformim struktural që prek çdo shtyllë të shtetit

Kjo nuk është vetëm rënie numerike e popullsisë, por ndryshim themelor në financa, arsim, konkurrueshmëri dhe integrim evropian.
Kërkohet një strategji kombëtare për demografinë dhe kapitalin njerëzor, politika për kthimin e diasporës, zhvillim territorial të balancuar dhe arsim + punësim cilësor për të rinjtë.

Sepse pa njerëz, çdo projekt, përfshirë “Shqipëria 2030” mbetet vetëm një ide e mirë, pa kapacitet për ta realizuar.