Shpenzimet familjare dhe fuqia blerëse në Shqipëri, 2023–2024

ALTAX ka publikuar analizën e re vjetore mbi “Shpenzimet familjare dhe fuqinë blerëse në Shqipëri, 2023–2024”, e cila sjell një panoramë të plotë mbi përballueshmërinë ekonomike të familjeve shqiptare, duke u mbështetur në të dhënat e INSTAT dhe në vlerësime të përditësuara për pagat, pensionet dhe inflacionin.

Sipas analizës, shpenzimet mesatare mujore për konsum arritën në 93,042 lekë për Njësi Ekonomike Familjare (NJEF) në vitin 2024, me një rritje prej vetëm 1.47% krahasuar me vitin 2023 (91,675 lekë).
Megjithatë, paga mesatare neto mbulon vetëm rreth 65% të nevojës mujore për shpenzimet bazike, duke treguar se rritja nominale e pagave nuk ka përmirësuar ndjeshëm fuqinë reale blerëse të familjeve.

Kosto më e lartë jetese në Tiranë

Të dhënat tregojnë për pabarazi të forta rajonale: Tirana mban nivelin më të lartë të shpenzimeve mujore (108,588 lekë), ndërsa qarqet Kukës dhe Dibër regjistrojnë shpenzimet më të ulëta (rreth 75 mijë lekë).
Kjo ndarje rajonale, sipas ALTAX, reflekton jo vetëm koston e tregut, por edhe diferencat në mundësitë për punësim dhe në strukturën e të ardhurave lokale.

Presioni i inflacionit dhe ndjeshmëria e familjeve

Një nga gjetjet kryesore të raportit lidhet me ndjeshmërinë e lartë të ekonomive familjare ndaj çmimeve bazike.
Një rritje prej +10% e çmimeve të ushqimit dhe energjisë e shton kostën mujore të jetesës me gati +5%, ndërsa në rast të një rritjeje +20%, mbulimi i shpenzimeve nga paga mesatare bie në vetëm 58.7%.
Kjo tregon se çdo valë inflacioni ushqimor apo energjetik ndikon drejtpërdrejt në standardin e jetesës së qytetarëve.

Roli i pensioneve dhe ndihmës sociale

Raporti thekson se pensionet dhe ndihmat ekonomike vazhdojnë të luajnë një rol të rëndësishëm për familjet me të ardhura të ulëta, por nuk mjaftojnë për të mbuluar nevojat bazike.
Edhe pse parashikohet që pensioni mesatar të arrijë 40,000 lekë deri në fund të vitit 2029, mbulimi i plotë i shpenzimeve mujore do të kërkojë ende mbështetje shtesë për energji, ushqim dhe banesë.

Ndikimi i madh i madhësisë së familjes

Një tjetër element i rëndësishëm është ndryshimi në kostot për person:
Në vitin 2024, shpenzimet arrijnë në 30,014 lekë për person, kundrejt 24,777 lekëve në 2023, duke reflektuar një diferencë prej 17.45%.
Ky tregues tregon se madhësia mesatare e familjes ndikon ndjeshëm në perceptimin e mirëqenies dhe përballueshmërisë.

ALTAX synon debat të ri publik mbi jetesën reale

Sipas përfundimeve të analizës, rritjet ekonomike nominale nuk përkthehen automatikisht në përmirësim real të jetesës, ndërsa politikat sociale dhe fiskale duhet të përshtaten me strukturën e re familjare dhe rajonale të shpenzimeve.
Raporti nënvizon nevojën për debat publik mbi koston reale të jetesës dhe fuqinë blerëse, si edhe për integrimin e analizave të konsumit në planifikimin e politikave ekonomike dhe sociale.