Sa kushton për të përmbushur standartet e anëtarësimit të Shqipërisë në BE?
Anëtarësimi i Shqipërisë në Bashkimin Europian (BE) përfshin një sërë hapash të domosdoshëm që kërkojnë investime të konsiderueshme në fusha të ndryshme, duke përfshirë reformën ligjore, infrastrukturën, bujqësinë, transportin dhe dixhitalizimin. Për të vlerësuar koston totale të këtyre angazhimeve është e nevojshme të shqyrtojmë shpenzimet e kryera dhe ato të mbetura, si dhe sfidat që lidhen me financimin e këtyre projekteve.
Në bazë të analizave të mëparshme dhe të dhënave ekzistuese, Shqipëria ka investuar një pjesë të konsiderueshme të fondeve të nevojshme për përmbushjen e standardeve të BE-së. Megjithatë, shpenzimet e mbetura mbeten të larta. Sipas vlerësimeve të bëra këto shpenzime janë të ndara në disa fusha kyçe, të cilat janë të domosdoshme për të arritur përshtatshmërinë me standardet europiane.
Sistemi ligjor dhe sundimi i ligjit
Shqipëria ka investuar një pjesë të konsiderueshme për reformën gjyqësore, digjitalizimin e procesit të drejtësisë dhe forcimin e institucioneve anti-korrupsion. Deri më tani, shpenzimet për këto reforma janë 80 milionë euro, ndërsa kostoja e mbetur llogaritet të jetë deri 220 milionë euro. Ky proces është i ngjashëm me ato të vendeve të tjera të Ballkanit Perëndimor, si Maqedonia dhe Serbia, ku reforma ligjore ka kërkuar investime të konsiderueshme. Në këtë kuadër, Maqedonia ka përballuar kosto të ngjashme. Ndërkohë, Serbia ka pasur nevojë për një angazhim më të madh për të arritur përputhshmërinë me standardet e BE-së, duke çuar në shpenzime më të larta për reformat në këtë fushë.
Infrastruktura e transportit dhe lidhjet rajonale
Në fushën e transportit, Shqipëria ka investuar rreth 900 milionë euro për modernizimin e rrugëve dhe projekte të TEN-T. Pjesa tjetër e shpenzimeve, e cila arrin deri në 1.1 miliardë euro pritet të mbulojë investimet për ndërtimin e rrugëve dhe hekurudhave të tjera, të nevojshme për integrimin në tregun e BE-së. Në këtë drejtim, Maqedonia ka zhvilluar një rrjet të ngjashëm transporti, por ka marrë një mbështetje më të gjerë nga donatorët ndërkombëtarë për të përmirësuar infrastrukturën rrugore dhe hekurudhore.
Infrastruktura dhe standardet mjedisore
Në fushën e infrastrukturës dhe standardeve mjedisore, Shqipëria ka filluar investimet në sistemin e ujit të pijshëm dhe trajtimin e mbetjeve, si dhe në energjinë e rinovueshme. Kostoja totale e këtyre projekteve parashikohet të jetë nga 500 milionë deri në 1 miliard euro për ujësjellës dhe trajtimin e mbetjeve dhe nga 1 deri në 1.5 miliardë euro për energjinë e rinovueshme dhe efikasitetin energjetik. Pjesa më e madhe e shpenzimeve janë bërë për impiantet e reja dhe projektet fotovoltaike, por ende mbetet një kosto e konsiderueshme për përfundimin e këtyre projekteve.
Në një krahasim me Serbinë dhe Maqedoninë, mund të vërehet se Serbia ka investuar më shumë në energjinë e rinovueshme përmes projekteve të mëdha, si hidrocentralet dhe ka pasur nevojë për më shumë burime për të përmbushur standardet europiane. Maqedonia, nga ana tjetër ka pasur një angazhim më të ulët për ndërtimin e infrastrukturës energjetike, por ka marrë mbështetje të konsiderueshme nga BE-ja për të përmirësuar efikasitetin e energjisë.
Bujqësia dhe standardet ushqimore
Në sektorin e bujqësisë, Shqipëria ka investuar gjithashtu për modernizimin e fermave dhe mbështetje teknike për bujqit, me shpenzime të kryera prej 250 milionë euro, ndërsa kostoja e mbetur është midis 250 dhe 550 milionë euro. Përvoja e Serbisë dhe Maqedonisë tregon se kërkesat për standardet e BE-së në këtë fushë janë të ngjashme me investime në modernizimin e fermave dhe mbështetje për industrinë e produkteve ushqimore.
Administrata publike dhe dixhitalizimi
Modernizimi i administratës publike dhe dixhitalizimi janë gjithashtu prioritete për Shqipërinë, e cila ka investuar deri tani 150 milionë euro për këto reforma. Kostoja e mbetur është deri në 350 milionë euro. Maqedonia dhe Serbia kanë bërë investime të ngjashme, por janë përballur me sfida më të mëdha për të siguruar përputhshmërinë me standardet e BE-së, veçanërisht në lidhje me shërbimet publike dhe integrimin e teknologjisë në administratë.
Integrimi në tregun e BE-së
Në aspektin e tregtisë dhe harmonizimit të rregullave, Shqipëria ka investuar 100 milionë euro dhe ka ende një kosto të mbetur prej 100-300 milionë euro. Ky është një proces që është zhvilluar më shpejt në Maqedoni dhe Serbi, ku harmonizimi i rregullave tregtare ka qenë prioriteti i parë për të mundësuar hapjen e tregut me BE-në.
Investimi total për përmbushjen e standardeve të BE-së për Shqipërinë është i lartë me një kosto të parashikuar prej 4-7 miliardë euro, ku deri tani janë shpenzuar 2.38 miliardë euro. Kostoja e mbetur është midis 1.62 dhe 4.62 miliardë euro. Ky financim do të mbulohet nga një kombinim i fondeve të BE-së, mbështetjes nga donatorët ndërkombëtarë dhe buxhetit të shtetit. Përvoja e Maqedonisë dhe Serbisë tregon se këto vende kanë përdorur një kombinim të ngjashëm financimi, duke u mbështetur shumë në mbështetje nga donatorët dhe institucione ndërkombëtare si Banka Botërore dhe BERZH.
Në një perspektivë më të thellë, Shqipëria ka bërë hapa të rëndësishëm për të arritur standardet e BE-së, por sfidat që përballen janë të thella dhe kërkojnë një angazhim të palodhur. Kur e krahasojmë me Maqedoninë dhe Serbinë shohim që edhe ato janë përballur me një periudhë të ngjashme pasigurie dhe nevoje për reforma të thella. Pavarësisht përpjekjeve, shumë prej këtyre vendeve janë përballur me vështirësi në realizimin e pritshmërive të BE-së për shkak të pengesave strukturore dhe politike që shpesh ngadalësojnë avancimin e proceseve të integrimit.
Për Shqipërinë, ndihma nga BE dhe donatorët ndërkombëtarë ka qenë e domosdoshme për të mbajtur ritmin e reformave, por kjo nuk ka qenë gjithmonë e mjaftueshme. P.sh., përmbushja e kërkesave ligjore dhe mjedisore ka kërkuar investime të vazhdueshme dhe një përkushtim më të madh se sa mund të mbulojnë burimet e brendshme. Serbia dhe Maqedonia janë shembuj të këtij dinamizmi, ku mbështetje të fuqishme nga donatorët ka shkuar paralelisht me hapa të ngadalshëm në konsolidimin e administratës publike dhe në transparencën e proceseve të drejtësisë.
Nëse Shqipëria dëshiron të përshpejtojë procesin e anëtarësimit, kjo kërkon zbatimin korrekt në produkte dhe afate, të planit strategjik që kalon përtej thjesht një llogaritjeje financiare. Përveç fondeve është e nevojshme që të ketë një rishikim të strukturës administrative me dsitancim të dukshëm nga patronazhimi politik dhe një angazhim të madh të resurseve për të përmirësuar kapacitetet institucionale. Përshtatja e shpejtë dhe e qëndrueshme e politikave të BE-së kërkon një përshtatje të thellë të mendësisë dhe një investim në aftësitë e brendshme të administratës, duke minimizuar burokracinë dhe pasigurinë ligjore që shpesh frenojnë proceset.
Rruga përpara dihet që është e mundimshme, por mund të bëhet më e lehtë me një koordinim më të ngushtë midis faktorëve të brendshëm të Shqipërisë dhe më tej sinkronizimi me Bashkimin Europian, duke i dhënë prioritet bashkëpunimit konkret, gjithpërfshirjes dhe transparencës për llogaridhënie në çdo hap të reformave.
Leave a Reply
You must be logged in to post a comment.