Një Shqipëri, Dymbëdhjetë Taksime: Pse Barrat Vendore nuk janë të barabarta?
Në vijim krahasojmë tendencën e barrës tatimore për banor në Shqipëri midis viteve 2023 dhe 2024, bazuar në të dhënat për qarqet, duke e strukturuar analizën sipas ndryshimit absolut dhe përqindor të barrës tatimore për banor në secilin qark.
Në vitin 2024, barra tatimore vendore për banor është rritur ndjeshëm në shumicën e qarqeve, me rritjen më të lartë në Sarandë (+87.9%) dhe Tiranë (+33.7%), duke reflektuar një thellim të pabarazisë fiskale. Ndërsa qarqe si Gjirokastra dhe Berati kanë shënuar ulje respektivisht -4.0% dhe -15.2%, kjo nxjerr në pah një shpërndarje të pakoordinuar të ngarkesës tatimore, që mund të krijojë tensione në drejtësi territoriale dhe eficiencë të shërbimeve publike. Rritjet e mëdha në qarqe të caktuara ngrejnë pikëpyetje për arsyetimin dhe drejtësinë e politikës tatimore vendore.
📊 Tabela e barrës tatimore për banor sipas qarqeve (2023–2024)
| Qarku | 2023 (Lekë/banor) | 2024 (Lekë/banor) | Ndryshimi Absolut | Ndryshimi % |
| Tirana | 465,992 | 622,956.45 | +156,964 | +33.7% |
| Gjirokastër | 158,801 | 152,388.92 | -6,412 | -4.0% |
| Vlorë | 126,466 | 166,011.70 | +39,546 | +31.3% |
| Lezhë | 128,846 | 158,154.56 | +29,309 | +22.8% |
| Durrës | 127,826 | 179,827.70 | +52,002 | +40.7% |
| Sarandë | 107,845 | 202,655.55 | +94,810 | +87.9% |
| Berat | 118,708 | 100,661.73 | -18,046 | -15.2% |
| Fier | 75,362 | 94,840.98 | +19,479 | +25.8% |
| Korçë | 90,282 | 110,691.93 | +20,410 | +22.6% |
| Elbasan | 87,813 | 104,594.42 | +16,781 | +19.1% |
| Shkodër | 83,127 | 112,402.77 | +29,276 | +35.2% |
| Kukës | 74,847 | 99,592.49 | +24,745 | +33.1% |
| Dibër | 69,367 | 73,708.26 | +4,341 | +6.3% |
🧾 Tabela e barrës tatimore vendore për banor sipas qarqeve (2024)
| Qarku | Barrë vendore (2024) | Problematika kryesore |
| Sarandë | 35,671 lekë | Taksa të larta pa ndarje mes turistëve dhe banorëve; mungesë taksimi sezonal |
| Tirana | 28,181 lekë | Rritje e taksave pa lidhje të drejtpërdrejtë me përmirësim të shërbimeve publike |
| Vlorë | 22,755 lekë | Pasuri të paluajtshme dhe turizëm i pakontrolluar → rritje e barrës për zonat me popullsi të zakonshme |
| Durrës | 17,778 lekë | Taksa që nuk pasqyrojnë dallimin midis banorëve të thjeshtë dhe aktorëve të industrisë turizmit dhe ndërtimit |
| Gjirokastër | 13,441 lekë | Trashëgimi kulturore si aset publik → barrë mbi banorët për mirëmbajtje pa mbështetje shtesë |
| Elbasan | 7,607 lekë | Niveli i ulët i të ardhurave vendore; nevojë për përmirësim të kapaciteteve fiskale |
| Korçë | 6,960 lekë | Taksa të moderuara; sfida në rritjen e të ardhurave vendore |
| Fier | 6,907 lekë | Taksa të ulëta; nevojë për zgjerim të bazës tatimore |
| Lezhë | 6,156 lekë | Niveli i ulët i të ardhurave; nevojë për përmirësim të infrastrukturës fiskale |
| Shkodër | 5,281 lekë | Taksa të ulëta; sfida në rritjen e të ardhurave dhe përmirësimin e shërbimeve publike |
| Kukës | 3,530 lekë | Niveli më i ulët i të ardhurave vendore; nevojë për mbështetje shtesë |
| Dibër | 2,383 lekë | Taksa shumë të ulëta; sfida në rritjen e kapaciteteve fiskale dhe përmirësimin e shërbimeve publike |
Tendenca e përgjithshme dhe polarizimi fiskal
| Parametër | Vlerësim |
| Rritja mesatare | Pothuajse të gjitha qarqet përjetojnë rritje |
| Qarqet me rritje të lartë | Tirana, Saranda, Durrësi (33%–88%) |
| Qarqet me rënie | Berat, Gjirokastër (-4% deri në -15%) |
| Ekstremet | Tirana me barrën më të lartë absolute dhe Saranda me rritjen më të madhe përqindore |
Të dhënat tregojnë një polarizim të theksuar fiskal, ku qarqet urbane dhe turistike gjenerojnë të ardhura shumë më të larta për banor përmes taksave, ndërsa qarqet verilindore dhe ato me zhvillim më të ngadaltë vijojnë të mbeten në fund të renditjes.
Shkaktarët kryesorë të rritjes së barrës tatimore për banor
| Qarku | Shkaktarët e mundshëm |
| Tirana | Rritje aktivitetesh ekonomike, formalizim më i lartë, baza më e madhe tatimore |
| Saranda | Turizëm sezonal, investime në pasuri të paluajtshme, mungesë diferencimi për banorët |
| Durrës | Ekonomi e kombinuar: turizëm, port, ndërtim – rritje presioni mbi infrastrukturën urbane |
Zonat me zhvillim të përshpejtuar ekonomik janë përballur me rritje fiskale jo gjithmonë të balancuar, ku shpeshherë barrën e mbajnë banorët lokalë edhe për shërbime që u ofrohen vizitorëve ose bizneseve sezonale.
Ndikimi i taksave të konsumit: Roli regresiv i TVSH-së
| TVSH për banor | 34,201 lekë në vit (~2,850 lekë/muaj) |
| Ndikim regresiv | Më i rëndë për të varfrit dhe qarqet me të ardhura të ulëta |
| Qarqet më të prekura | Kukës, Dibër – të ardhura të ulëta por barrë absolute e ngjashme me qarqe më të pasura |
TVSH-ja aplikohet në mënyrë uniforme por ndikon më fort ata që konsumojnë një pjesë më të madhe të të ardhurave të tyre – fenomen që thekson pabarazitë ekonomike.
Barra tatimore vendore për banor dhe drejtësia fiskale
| Qarku | Barrë vendore (2024) | Problematika kryesore |
| Sarandë | 35,671 lekë | Taksa të larta pa ndarje mes turistëve dhe banorëve; mungesë taksimi sezonal |
| Tiranë | 28,181 lekë | Rritje e taksave pa lidhje të drejtpërdrejtë me përmirësim të shërbimeve publike |
| Vlorë | 22,755 lekë | Pasuri të paluajtshme dhe turizëm i pakontrolluar → barrë për zonat urbane dhe rurale |
| Durrës | 17,778 lekë | Taksa të uniformuara që nuk dallojnë midis popullatës lokale dhe sektorëve fitimprurës |
| Shkodër | 11,579 lekë | Urbanizim i pakoordinuar dhe mungesë transparence në shpërndarjen e të ardhurave vendore |
| Lezhë | 10,378 lekë | Rritje e taksave në zona rurale për të mbuluar investime urbane/turistike |
| Korçë | 10,162 lekë | Shpenzime joproporcionale për infrastrukturë kulturore dhe turistike me ndikim të ulët fiskal |
| Elbasan | 9,264 lekë | Të ardhura të ulëta vendore përballë detyrimeve për shërbime bazë; strukturë tatimore regresive |
| Kukës | 8,671 lekë | Emigrim masiv → bazë tatimore e dobët, por barrë e papërballueshme për popullsinë e mbetur |
| Fier | 8,230 lekë | Mungesë e taksimit të drejtë ndaj industrive të mëdha dhe ngarkesë për individët/familjet |
| Berat | 8,158 lekë | Promovim turistik i pasurisë kulturore pa fonde të dedikuara, barrë mbi popullsinë vendase |
| Dibër | 5,979 lekë | Kapacitet i ulët fiskal; taksa të pabarabarta ndaj nivelit të të ardhurave dhe nevojave sociale |
Nga tabela theksohet pabarazitë horizontale midis qarqeve, ku zonat turistike (Sarandë, Vlorë, Durrës) kanë barrë të lartë për shkak të taksave uniforme, ndërsa zonat më pak të zhvilluara (Dibër, Kukës) vuajnë nga mbledhje të ulëta dhe shërbime të dobëta. Kjo tregon nevojën për rishikim të politikës së decentralizimit fiskal, me theks te përfshirja e komponentëve sezonalë, ndarja funksionale e barrës dhe përdorimi i transferimeve të kushtëzuara nga qeveria qendrore.
Shqipëria përjeton një ndarje të theksuar fiskale midis zonave me zhvillim të lartë ekonomik dhe atyre me zhvillim të ulët. Tendencat aktuale rrezikojnë të thellojnë hendekun territorial dhe të rëndojnë qytetarët në mënyrë disproporcionale. Politikat e ardhshme duhet të synojnë një barazi më të madhe horizontale, taksim të drejtë dhe të ndjeshëm socialisht, si dhe përmirësim të kapaciteteve të qeverisjes vendore për të menaxhuar në mënyrë efektive fondet publike.
Gjthë informacionet dhe analizat shteruese më të detajuara dhe të zgjeruara mbi barrën tatimore në Shqipëri dhe Ballkanin Perëndimor për vitin 2024, ju ftojmë të vizitoni:ALTAX
👉 Barra Tatimore në Shqipëri dhe Ballkanin Perëndimor 2024 – Liria Fiskale 2025
Leave a Reply
You must be logged in to post a comment.