Investimet e huaja  6 mujori I 2025: Pasuritë e paluajtshme në rritje, industria dhe energjia mbeten pasive

Tendencat e fundit të investimeve të huaja direkte në Shqipëri tregojnë një përqendrim të konsiderueshëm të kapitalit në pasuritë e paluajtshme dhe shërbimet financiare, ndërsa sektorët strategjikë si industria, energjia dhe teknologjia mbeten relativisht pasivë.
Analistët paralajmërojnë se kjo ecuri, nëse vazhdon mund të rrisë riskun spekulativ dhe të kufizojë zhvillimin e qëndrueshëm afatmesëm.

Nga krahasimi i gjashtëmujorit të parë të 2024 me të njëjtin periudhë të 2025 shihet një ndryshim i qartë.
Aktivitetet e pasurive të paluajtshme kanë marrë një fluks të ri investimesh nga 181 milionë euro në 2024 në 253 milionë euro në 2025, një rritje prej rreth 40%. Po ashtu, stoku i investimeve në këtë sektor ka arritur në 4,413 milionë euro, nga 3,459 milionë një vit më parë. Ky tregues tregon një orientim të fortë të kapitalit drejt pronës, që ofron kthim të shpejtë, por rrit rrezikun për ekonominë reale.

Industria nxjerrëse dhe përpunuese kanë mbetur me flukse të ulëta, madje industria përpunuese ka pësuar një rënie të ndjeshme, nga 90 milionë euro në gjashtëmujorin e parë të 2024 në 58 milionë euro në të njëjtën periudhë të 2025. Edhe pse stoku i investimeve tregon një rritje modeste, ky trend tregon mungesë të interesit të investitorëve të rinj për projekte afatgjata, duke kufizuar diversifikimin ekonomik dhe potencialin për inovacion dhe punësim afatgjatë.

Në sektorin energjetik, përfshirë energjinë elektrike, gazin dhe furnizimin me ujë, fluksi i investimeve ka rënë nga 73 milionë euro në 2024 në 58 milionë euro në 2025, edhe pse stoku i përgjithshëm ka pësuar rritje të vogël. Ky tregues tregon se investitorët nuk po angazhohen në projekte të reja strategjike, duke kufizuar potencialin e zhvillimit të qëndrueshëm dhe sigurinë energjetike të vendit.

Sektori i tregtisë, shërbimeve dhe teknologjisë ka shënuar rritje modeste, të nxitur nga stabiliteti ekonomik dhe rritja e konsumit. Tregtia ka kaluar nga një fluks prej 48 milionë euro në gjashtëmujorin e parë të 2024 në 62 milionë euro në 2025, ndërsa sektori i informacionit dhe komunikacionit ka pasur një rënie të lehtë, nga 31 milionë në 26 milionë euro. Megjithatë, ky sektor kontribuon në krijimin e shërbimeve të qëndrueshme dhe mbështet integrimin e ekonomisë shqiptare në zinxhirët globalë të vlerës.

Sektoret e tjera, si: bujqësia, arsimi, shëndeti dhe aktivitetet sociale kanë mbetur me pjesëmarrje të ulët, duke mos përfituar nga flukset e investimeve strategjike. Ndërtimi, transporti dhe aktivitetet profesionale kanë shënuar rritje të lehtë, por nuk arrijnë të rivalizojnë peshën e pasurive të paluajtshme në totalin e IHD-ve.

Ekspertët paralajmërojnë se dominimi i kapitalit spekulativ në pasuritë e paluajtshme mund të rrisë çmimet artificiale të pronave dhe të dëmtojë stabilitetin e ekonomisë reale. Për këtë arsye, rekomandohet krijimi i politikave stimuluese për sektorët produktivë, energjetikë dhe teknologjikë, si dhe vendosja e mekanizmave për kontrollin e spekulimeve në pronat e paluajtshme. Vetëm kështu mund të sigurohet një rritje e qëndrueshme, krijim i vendeve të punës dhe integrim i Shqipërisë në tregjet rajonale dhe globale.

Tendencat rajonale dhe globale

Në tremujorët e fundit, Shqipëria ka tërhequr flukse të konsiderueshme investimesh nga një gamë e gjerë shtetesh, me tendenca dhe orientime të ndryshme sipas burimeve. Nga Kosova, stoku i investimeve të huaja direkte (IHD) u rritën nga 330 milionë euro në T I 2024 në 485 milionë euro në T II 2025, duke u fokusuar kryesisht në sektorin e shërbimeve. Kjo tregon interesin e investitorëve rajonalë për projekte me kthim të shpejtë dhe likuiditet të lartë.

Italia regjistroi një rritje të stokut nga 1,506 në 1,770 milionë euro, me orientim kryesisht drejt industrisë, tregtisë dhe pasurive të paluajtshme. Ky trend reflekton një kombinim të investimeve afatgjata në sektorë produktivë dhe kapitali spekulativ në pronë.

Nga Hollanda, stoku i investimeve u rrit nga 2,283 në 2,604 milionë euro, me një prirje të qartë institucionale dhe multinacionale, të orientuara drejt projekteve energjetike dhe industriale. Ky lloj kapitali tregon një angazhim më strategjik dhe afatgjatë, duke synuar sektorë produktivë dhe me risk të moderuar.

Gjermania kontribuoi me një rritje stoku nga 406 në 542 milionë euro, kryesisht në industrinë dhe shërbimet financiare, duke balancuar fitimet e shpejta me qëndrueshmërinë e projekteve.

Në kuadër rajonal, Europa Perëndimore dhe Veriore ka shënuar rritje të moderuar, me Hollandën, Gjermaninë dhe Italinë që udhëheqin fluksin e kapitalit. Ballkani dhe Lindja e Mesme, nga ana tjetër, regjistruan rritje më të ndjeshme, siç shihet tek Kosova, ku investimet janë më spekulative dhe me risk më të lartë.

Nga ana e SHBA-së, stoku i investimeve u rrit nga 291 në 405 milionë euro, duke u fokusuar kryesisht në projekte strategjike dhe sektore me potencial të lartë zhvillimi. Kanadaja dhe Zvicra shënuan rritje graduale, kryesisht në sektorët financiarë dhe pasuritë e paluajtshme, duke reflektuar një qasje konservative dhe të qëndrueshme.

Ky panorama tregon se Shqipëria mbetet atraktive për kapitalin e huaj, por orientimi i flukseve mbetet kryesisht drejt investimeve me kthim të shpejtë ose projektesh financiare, ndërsa sektoret produktivë dhe energjetikë ende nuk tërheqin pjesën kryesore të kapitalit strategjik.

Analiza e tendencave të fundit të investimeve të huaja në Shqipëri tregon një përqendrim të konsiderueshëm të kapitalit spekulativ në pasuritë e paluajtshme, një fenomen që krijon disa rreziqe afatmesme për ekonominë. Ky dominim i kapitalit spekulativ mund të çojë në çmime të fryra të pronave, pasiguri në tregun e qirasë dhe një rritje të pabarazisë sociale, duke dëmtuar qytetarët me të ardhura të ulëta.

Nga ana tjetër, mungesa e investimeve të konsiderueshme në sektorët industrial, energjetik dhe teknologjik kufizon potencialin e rritjes së prodhimit të brendshëm dhe inovacionit. Kjo ka efekt negativ në krijimin e vendeve të punës afatgjata dhe në përmirësimin e kapaciteteve produktive të vendit, duke e bërë ekonominë më të ndjeshme ndaj tronditjeve të jashtme.

Ekspertët rekomandojnë disa masa të synuara për të përmirësuar diversifikimin dhe qëndrueshmërinë e investimeve:

1. Krijimi i stimujve targetuar me një qasje të strukturuar fiskale dhe subvencionuese për sektorët produktivë, energjetikë dhe teknologjikë, pasi mund të tërheqë investitorë afatgjatë dhe të rrisë potencialin inovativ të ekonomisë.
2. Kontrolli i spekulimeve në pasuritë e paluajtshme duke vendosur mekanizma ligjorë dhe fiskalë për të monitoruar dhe frenuar aktivitetet spekulative, që të mund të parandalohet rritja artificiale e çmimeve dhe të mbrojë ekonominë reale.
3. Zhvillimi i politikave për rritjen e prodhimit dhe inovacionit duke mbështetur projektet industriale dhe teknologjike me risk të moderuar, të cilat mund të krijojnë ekuilibër midis fitimeve të shpejta dhe zhvillimit afatgjatë, duke rritur konkurrencën dhe stabilitetin ekonomik.

Në përfundim, për të arritur një rritje ekonomike të qëndrueshme dhe diversifikim të flukseve të kapitalit, nevojitet një kombinim i politikave stimuluese për sektorët strategjikë dhe mekanizmave rregullatorë për të minimizuar ndikimin e spekulimeve. Kjo do të sigurojë një bazë më të fortë për zhvillim afatmesëm dhe për krijimin e vendeve të punës.