Investime publike infrastrukturore për një situatë më të mirë fiskale

Duke parë përpara në kohë, perspektiva ekonomike tani është më pak e zymtë sesa të gjithë e kishim menduar. Performanca e tremujorit të tretë me gjasa do të jetë pak më e mirë nga parashikimet dhe ne mund të shohim sektorin e shërbimit dhe tregtisë bashkë me infrastrukturën të fillojnë rimëkëmbjen edhe pse me ngadalësi.

Por pandemia është akoma me ne. Ekziston një pasiguri e madhe për rrugën drejt rimëkëmbjes. Perspektiva mbetet e pasigurt. Sipas FMN, pandemia do të fshijë pothuajse tre vite përparim ekonomik dhe kjo është një goditje e rëndë për vendin tonë që kishte bërë përparim të konsiderueshëm ekonomik para krizës.

Një përparësi midis masave fiskale janë investimet e synuara mirë në infrastrukturë.

Investime më të mëdha dhe më të mira publike mund të ndihmojnë në riparimin e dëmit ekonomik të pandemisë, rritjen e prodhimit potencial dhe shpejtimin e konvergjencës së të ardhurave.

Në këtë situate, kur ndërtimet e riparimeve të dëmeve nga tërmeti i Nëntorit 2019 kanë filluar të ndihen nevojitet qe te njihet edhe publiku me transparencën e plotë, të saktë dhe të qartë për tu perceptuar. Aktualisht te vetmet informacione janë vetëm daljet publike te drejtuesve të lartë që deklarojnë fillime punimesh dhe informacione të segmentuara.

Në planin afatshkurtër, investimi vepron si një stimul i fuqishëm për të krijuar vende pune dhe për të shfrytëzuar burime të papërdorura në ekonomi. Në terma afatgjatë, infrastruktura e permiresuar, ka treguar se rrisin kapacitetin prodhues të ekonomisë.

Në këtë kohë të ngadalësimit ekonomik, përfitimet nga keto investime ne infrastrukture mund të jenë edhe më të mëdha.

Një studim i fundit i FMN vlerëson se për çdo 1 përqind të PBB-së së shpenzuar në infrastrukturë, mund të rrite prodhimin me 0.5 – 0.75 përqind në periudhën afatshkurtër dhe nga 2 deri në 2.5 përqind në planin afatgjatë.

Qeverisja e fortë e projekteve të infrastrukturës dhe koordinimi ndër-institucional mund t’i rritë këto përfitime.Sidoqoftë, këto përfitime do të merren vetëm nëse projektet e infrastrukturës menaxhohen mirë. Politikat mbështetëse në formën e proceseve efektive buxhetore, politikat e prokurimit dhe menaxhimi i rriskut janë masa plotësuese të domosdoshme për investimet në infrastrukturë.

Por projektet publike shpesh vuajnë nga vonesat e zbatimit dhe tejkalimet e kostove, siç zbulohet edhe nga raportet e fundit te auditit. Kjo kryesisht pasqyron pikerisht pjesen e gangrenizuar, qeverisjen e dobët te projekteve dhe sipermarrjeve qe jane angazhuar ne to.

Forcimi i qeverisjes së infrastrukturës nuk është kyç vetëm për të realizuar një kthim më të mirë të investimeve publike por gjithashtu për të ndihmuar në mobilizimin e përfshirjes së sektorit privat, përfshirë Partneritetet Publike Private dhe tërheqjen e financimeve private më të mëdha.

Pandemia paraqet sfida shtesë për rritjen e investimeve publike. Me një ndikim më të madh për qeverinë, mundësitë për korrupsion mund të rriten, veçanërisht kur vendimet për projekte në shkallë të gjerë po bëhen me nxitim, pa kontrolle dhe përgjegjësi të përshtatshme. Pasiguria rreth ndryshimeve të mundshme në strukturën e ekonomisë dhe rritja e mprehtë e borxhit publik dhe privat me gjasa do të rëndojë në oreksin për projekte të reja të infrastrukturës.

Qeveria për të mbështetur më mirë rimëkëmbjen duhet të reflektojë mbi ndryshimet në ekonomi dhe të zgjedhi projekte me kthyeshmerine më të lartë te fitimeve krahasuar me koston e pritshme. Kjo mund të kërkojë një rishikim të përparësive dhe shpenzimeve kapitale, dhe një identifikim të hershëm të kapaciteteve dhe kufizimeve të përthithjes, por dhe një theksim edhe më të madh të vlerës për para.

Realiteti i botës që ne njohim po kalon në procesin e rregullimit dhe do të riformësohet si pasojë e efekteve COVID-19.