Fuqia e butë pas samitit: Ndërkombëtare në imazh, e brishtë në thelb

Në një botë ku imazhi ndërkombëtar matet jo vetëm me performancë reale, por edhe me aftësinë për ta treguar dhe paketuar atë si sukses, Shqipëria për një moment arriti të ngjitet në një skenë evropiane ku zakonisht ftohen vetëm lojtarë më të mëdhenj. Mikpritja e Samitit të Komunitetit Politik Evropian (KPE) në Tiranë më 15–16 maj 2025 u konsiderua gjerësisht si një akt afirmimi diplomatik dhe një sinjal i asaj që shumë e përshkruan si “forcimi i fuqisë së butë” të vendit. Por, ashtu si dritat që fiken pasi spektakli mbaron, kjo ngjarje duhet analizuar përtej pasarelës mediatike.

Një samit më shumë në radhë – çfarë prodhojnë realisht këto evente?

Samite të tilla nuk janë ngjarje të rralla. Në pesë vitet e fundit, vende si:

• Sllovenia (2021): fokus në rindërtimin e dialogut pas krizës post-Brexit dhe përforcimi i lidhjeve BE–Ballkan.
• Republika Çeke (2022): e përdorur për të harmonizuar përgjigjen ndaj agresionit rus në Ukrainë.
• Moldavia (2023): një shans për të theksuar pozicionimin pro-evropian të një vendi të kërcënuar direkt nga ndikimi rus.
• Spanja (2024): u përqendrua në dialogun veri–jug dhe energjinë e pastër, me theks në bashkëpunimin euro–mesdhetar.
• Shqipëria (2025): samiti i parë jashtë territorit të BE-së, i pozicionuar si simbol i afrimit të Ballkanit me Evropën.

Çfarë përfitimesh sollën këto samite?

• Në rastin e Moldavisë, samiti ndihmoi në sigurimin e fondeve për mbrojtje dhe në forcimin e kandidaturës për BE.
• Në Slloveni, ndikimi mbeti më shumë simbolik, ndërsa Spanja e përdori samitin për të ripozicionuar veten si qendër diplomacie energjetike.
• Shqipëria, ndonëse mikpritëse e suksesshme, nuk ka deri më sot ndonjë rezultat të prekshëm përtej vlerësimeve mediatike.

Një ngjarje, por jo një strategji

Për të ndërtuar fuqi të butë të qëndrueshme, duhen politika të brendshme që përfaqësojnë vlera të besueshme dhe institucione që i mbështesin ato. Shqipëria sot nuk ka një strategji të konsoliduar të diplomacisë publike, as politika kulturore të eksportueshme, as një ekosistem të qëndrueshëm për të ushtruar ndikim përtej kufijve. Samiti i KPE-së ishte një përjashtim i orkestruar mirë, jo pjesë e një rruge të institucionalizuar.

Politizimi i suksesit dhe spektakli i liderit

Në vend që të ndërtohej një narrativë kombëtare për fuqizimin e shtetit, samiti u kthye brenda vendit në një mjet propagandistik, ku kryeministri u paraqit si aktori kryesor në një skenë që duhej të ishte institucionale. Nga banderolat personalizuese te ndërhyrjet në çdo panel, Shqipëria u paraqit më shumë si një “udhëheqje e fortë”, sesa si një “shtet funksional”. Dhe kjo është pikërisht ajo që fuqia e butë nuk është.

Brishtësia strukturore pas reflektorëve

Asnjë samit nuk mund të fshijë faktin se Shqipëria renditet ndër vendet më të korruptuara në Europë (sipas Transparency International), me liri të kufizuar të medias, institucione të politizuara dhe mungesë të besimit publik. Nuk është rastësi që diplomacia jonë nuk ka një trupë të përhershme të promovimit kulturor apo një sistem mbështetjeje për diasporën si instrument të politikës së jashtme.

Dëgjueshmëri e rritur, por pa ndikim

Pjesëmarrja në samit e vendosi Shqipërinë në qendër të vëmendjes. Por të jesh prezent nuk është e njëjta gjë me të influencosh axhendën. Shqipëria nuk paraqiti një platformë të re për Ballkanin, as ndonjë iniciativë për sigurinë, tranzicionin energjetik apo transformimin digjital të rajonit. Fjalët që u thanë ishin të drejtëpërdrejta, por jo të reja. Në këtë mënyrë, pjesëmarrja shënon dëgjueshmëri, por jo lidership.

Kur fuqia e butë përplaset me realitetin e ashpër

Shqipëria vazhdon të vuajë nga:

• Papunësia e lartë, veçanërisht te të rinjtë;
• Emigracion masiv dhe humbje kapitali njerëzor;
• Besim i ulët në sistemin gjyqësor dhe politik;
• Pabarazi të thella dhe përqendrim të pasurisë.

A mund të jetë një vend me këto tregues një model atraktiv për fqinjët? Nëse jo, atëherë çdo pretendim për ndikim të butë është në rastin më të mirë i pasinqertë, dhe në rastin më të keq – i rremë.

Çfarë duhet për një fuqi të butë të vërtetë?

Për të kaluar nga një moment festiv në një politikë të qëndrueshme, Shqipëria ka nevojë për:

1. Strategji të mirëfilltë të diplomacisë publike, të mbështetur në kulturë, edukim dhe shkencë;
2. Institucione të depolitizuara dhe të pavarura, që rrisin besueshmërinë e brendshme dhe ndërkombëtare;
3. Përfshirje të shoqërisë civile dhe diasporës në formësimin e imazhit të vendit;
4. Lidership të përulur dhe institucional, jo personalizim të politikës së jashtme.

Fuqia e butë është produkt i një besueshmërie të ndërtuar në kohë, jo i një momenti të shkëlqyer mediatik.

Samiti i KPE-së në Tiranë i dha Shqipërisë një moment lavdie. Por lavdia është e përkohshme. Momentum-i vjen vetëm nëse ky moment përkthehet në strategji, institucione dhe besueshmëri. Përndryshe, do të mbetemi një vend që fotografohet me liderë të mëdhenj, por nuk është në gjendje të ndikojë agjenda të mëdha.

Në politikën ndërkombëtare, ashtu si në jetë, imazhi ka vlerë, por vetëm nëse përputhet me substancën.