Ekonomia krijuese, në qendër të Procesit të Berlinit, si mundësi e re për Shqipërinë dhe Rajonin

Ekonomia krijuese nuk është një kapriço artistësh. Është një politikë e mençur për një rajon që ka nevojë të prodhojë shpresë, jo vetëm statistika.

Në një rajon ku për vite me radhë lajmet mbi bashkëpunimin rajonal kanë folur për autostrada, energji dhe tarifat e tregtisë, këtë herë një fjalë ndryshe hyri në skenë me peshën e një politike të re: ekonomia krijuese.

Në kuadër të Procesit të Berlinit, një nismë e nisur në vitin 2014 për të ndihmuar Ballkanin Perëndimor të afrohet me Bashkimin Europian përmes reformave dhe bashkëpunimit, një takim i mbajtur më 28 maj në Mal të Zi ndryshoi qasjen: për herë të parë, kultura dhe inovacioni krijues dolën në qendër të axhendës.

Takimi, ku morën pjesë të gjitha gjashtë vendet e rajonit – Shqipëria, Kosova, Maqedonia e Veriut, Serbia, Bosnja e Hercegovina dhe Mali i Zi u mbajt nën praninë e përfaqësuesve të lartë nga British Council dhe Qeveria Britanike. Midis tyre, Karen Pierce, e dërguara speciale e Mbretërisë së Bashkuar për Ballkanin, dhe Kate Ewart Biggs, zëvendësdrejtoreshë e përgjithshme e British Council. Ato nuk ishin aty për të folur për art për artin, por për zhvillim ekonomik dhe shpresë për të rinjtë që gjithnjë e më shpesh largohen nga rajoni.

🎙️ “Nuk është vetëm për artistët, është për punësimin, për qëndrueshmërinë, për të ardhmen,” tha me ton të prerë znj. Tamara Vujović, Ministrja e Kulturës së Malit të Zi, që priti këtë takim me entuziazëm të dukshëm.

Ajo nuk foli vetëm në emër të Malit të Zi. Me një deklaratë të përbashkët, të gjithë ministrat e kulturës u zotuan të bashkëpunojnë për të ngritur një politikë rajonale për ekonominë krijuese.

Qëllimi?

Të ndalin zbrazjen e trurit, të krijojnë vende pune dhe të ndërtojnë ura të reja bashkëpunimi, këtë herë përmes kulturës, dizajnit, teknologjisë dhe mediave.

Për Shqipërinë, ky është më shumë se një dokument formal. Është një thirrje për t’u zgjuar.

Tirana ka dëshmuar se ka potencial dhe kujtojmë këtu vitin 2022 kur u shpall Kryeqyteti Europian i Rinisë dhe solli mbi 1000 aktivitete kulturore e kreative në një vit të vetëm.

Por a është ky potencial i institucionalizuar?

A ka Shqipëria një strategji për ekonominë krijuese?

Përgjigjja është jo.

Në vend të një politike të integruar, vendi vuan nga fragmentimi, ku kultura është një çështje më vete, arsimi ka rrugën e tij, ekonomia nuk i njeh potencialet kreative. Ndërkohë, fondet publike janë minimale dhe bashkëpunimi me sektorin privat mbetet simbolik.

Por mundësitë janë aty.
Me këtë lëvizje të re në Procesin e Berlinit, Shqipëria mund të përfshihet në fonde të përbashkëta BE-UK, të përfitojë nga programet si Creative Europe apo Erasmus+ Culture, dhe të eksportojë industrinë e saj më të padukshme – krijimtarinë.

Nga arti digjital te muzika, nga moda te teknologjia kulturore, potenciali është aty, por kërkon drejtim, mbështetje dhe vizion.

Çfarë mund të bëjë Shqipëria?

1. Të hartojë një strategji kombëtare për ekonominë kreative 2025–2030, si pjesë e planit të zhvillimit dhe inovacionit;
2. Të krijojë një fond kombëtar për të mbështetur startup-et krijuese, rrjetet profesionale dhe ekspozimin ndërkombëtar;
3. Të ndërtojë partneritete me vendet fqinje, për të realizuar projekte të përbashkëta që lidhen me edukimin, turizmin kulturor dhe ekonominë dixhitale.

Në fund të ditës, mesazhi është i qartë:

Nëse në të kaluarën kultura ishte vetëm një dekor politik, sot ajo po shndërrohet në një bazë e re zhvillimi ekonomik. Ajo nuk kërkon ndihmë për të mbijetuar, por hapësirë për të krijuar. Dhe ky është një shans që Shqipëria nuk duhet ta humbasë.