Detyrimet tatimore dhe kontabiliteti nga shitja e shoqërisë

Rasti për trajtim

“Z” shpk shet kuotat e saj ne vleren p.sh. 4 milion lekë te kompania “X” shpk (kompania bijë), por rezulton me një humbje të ushtrimit prej 400 mijë lekë, ndërsa kapitali i saj fillestar është 8 milion lekë. Pra nuk ka fitim kapitali, por humbje të tij. Cilat do të ishin detyrimet tatimore dhe trajtimi kontabël në këtë rast?

Më poshtë jepen disa aspekte ligjore dhe tatimore në lidhje me shoqërinë “X” shpk dhe shoqërinë mëmë “Z” shpk.

Trajtimi i detyrimeve tatimore dhe kontabilitetit për transaksionet e përfshira duhet të jetë në përputhje me kërkesat e Standardeve Kombëtare të Kontabilitetit (SKK), Standardeve Ndërkombëtare të Kontabilitetit (SNK), Standardeve Ndërkombëtare të Raportimit Financiar (SNRF), dhe ligjit tatimor përkatës. Ja një analizë më e gjerë:

1. Detyrimet tatimore

1.1. Tatimi mbi fitimin kapital

• Sipas legjislacionit tatimor shqiptar (Ligji Nr. 29/2023 për Tatimin mbi të Ardhurat):
  • Fitimi kapital llogaritet si diferenca ndërmjet çmimit të shitjes së kuotave dhe vlerës kontabël të tyre (kostoja fillestare ose vlera e rishikuar, nëse aplikohet rishikimi i kapitalit).
  • Nëse rezulton humbje (si në rastin tuaj), nuk lind detyrim për tatim mbi fitimin kapital.

1.2. TVSH për transferimin e kuotave

• Ligji për TVSH-në në Shqipëri: Transferimi i kuotave të kapitalit nuk është i tatueshëm me TVSH, pasi kuotat nuk konsiderohen mallra ose shërbime. Ky trajtim është në përputhje me praktikat ndërkombëtare dhe SNRF-të.

1.3. Tatimi mbi të ardhurat dhe ulja e kapitalit

• Për uljen e kapitalit:
  • Nëse ka shpërndarje të kapitalit te aksionarët gjatë uljes, mund të lindë tatim mbi dividentët (8%), nëse fondet tejkalojnë kontributin e kapitalit të regjistruar.

2. Trajtimi kontabël sipas SKK, SNK dhe SNRF

2.1. Shitja e kuotave të kapitalit

Sipas SKK

• Për shoqërinë shitëse (“Z” shpk):
  • Humbja prej 400,000 lekësh (diferenca ndërmjet çmimit të shitjes dhe kostos së regjistruar) regjistrohet si humbje kapitale në pasqyrën e fitim-humbjes.
  • Llogaritë kontabël për regjistrimin e transaksionit:
    • Debitim: Llogaria bankare (për shumën e arkëtuar nga shitja e kuotave).
    • Debitim: Humbje kapitale (400,000 lekë).
    • Kreditim: Llogaria e investimit në filialin “X” shpk.
• Për “X” shpk:
  • Nuk ka regjistrime të drejtpërdrejta në pasqyrat e saj nga transferimi i kuotave, përveçse pasqyrimit të ortakut të ri në librat shoqërisë.

Sipas SNK dhe SNRF

• Për “Y” shpk:
  • Humbja kapitale pasqyrohet sipas IAS 27 (Standardeve për Konsolidimin dhe Kontabilitetin e Investimeve në Filiale).
  • Nëse investimi trajtohet si aktiv financiar (IAS 39), vlera e tij përcaktohet nga ndryshimet në vlerën e drejtë (fair value).

2.2. Ulja e kapitalit

Sipas SKK

• Ulja e kapitalit të “X” shpk duhet të regjistrohet në librat kontabël për të pasqyruar situatën reale të kapitalit dhe aktivave të shoqërisë:
  • Debitim: Kapital i regjistruar (për shumën e ulur).
  • Kreditim: Rezervat ose humbjet e pashpërndara (nëse shoqëria ka humbje).

Sipas SNK dhe SNRF

• Sipas IAS 1 dhe IAS 32:
  • Kapitali i ulur pasqyrohet si ndryshim në komponentët e kapitalit në pasqyrën e pozicionit financiar.
  • Çdo transferim i kapitalit të tepërt tek aksionarët regjistrohet si shpërndarje përkatëse.

3. Çështje kryesore për zbatimin e SKK, SNK dhe SNRF

3.1. Matja dhe paraqitja

• Sipas SNRF, vlerësimi i investimeve në filiale bëhet në bazë të:
  • Kostos historike (metoda tradicionale e përdorur nga SKK).
  • Vlerës së drejtë (IAS 39 dhe IFRS 9).

3.2. Konsolidimi i pasqyrave financiare

• Nëse “Z” shpk konsolidon pasqyrat financiare të “X” shpk, shitja e kuotave duhet të pasqyrohet si çlirim i investimit në filial.

3.3. Njohja e humbjes kapitale

• Sipas SKK, SNK, dhe SNRF, humbja kapitale regjistrohet në pasqyrën e fitim-humbjes, por nuk ka asnjë ndikim tatimor (nuk është zbritje nga baza tatimore në Shqipëri).

Përmbledhje e hapave kontabël dhe tatimore

1. Për “Z” shpk:

1. Shitja e kuotave: Regjistrohet humbja kapitale në librat kontabël, por kjo humbje nuk njihet për qëllime tatimore.
2. Përgjegjësitë tatimore: Nuk ka detyrim për tatim mbi fitimin kapital dhe as për TVSH.

2. Për “X” shpk:

1. Ulja e kapitalit: Reflektohet në librat kontabël për të përputhur kapitalin e regjistruar me aktivin real.
2. Shpërndarja e tepricës: Nëse ka shpërndarje ndaj aksionarëve, mund të lindë tatim mbi dividentët.

3. Zbatimi i standardeve:

• SKK ndjek metoda tradicionale, ndërsa SNK dhe SNRF mund të ofrojnë fleksibilitet më të madh në matjen e investimeve dhe pasqyrimin e tyre në pasqyrat financiare.

Për të siguruar pajtueshmërinë dhe për të optimizuar raportimin financiar dhe tatimor, rekomandohet një këshillim i drejtpërdrejtë me një ekspert të kontabilitetit dhe tatimeve.