Sa shkon kostoja e votimit në zgjedhjet në 2025 me shërbimin postar dhe shërbimin elektronik?

Votimi i diasporës për zgjedhjet e vitit 2025 në Shqipëri është një hap i rëndësishëm për të përfshirë shqiptarët jashtë vendit në proceset zgjedhore, duke ndihmuar në forcimin e lidhjeve me shtetin dhe ndihmuar në përfaqësimin e interesave të tyre. Kostoja e votimit mund të ndahet në dy komponente kryesore: shërbimi postar dhe shërbimi elektronik.

Votimi me shërbimin postar

Ky opsion kërkon që fletët e votimit të dërgohen dhe mblidhen me postë, që mund të shkaktojë një kosto të konsiderueshme logjistike. Në varësi të numrit të diasporës dhe distancës gjeografike, mund të ketë nevojë për dërgesa ndërkombëtare, sigurim për fletët e votimit dhe kontroll për t’u siguruar që procesi të jetë i sigurt dhe i besueshëm.

Kostoja për këtë lloj votimi mund të variojë shumë. Dërgesat postare ndërkombëtare, sidomos në vende me distanca të largëta, mund të jenë të shtrenjta. Shtetet që kanë diaspora të mëdha, si Greqia, Italia, dhe SHBA, kanë krijuar sisteme të centralizuara për të përballuar këto kosto. Në këtë kuadër, Shqipëria mund të krahasohet me këto shtete dhe mund të përdoren përvojat e tyre për të optimizuar koston dhe logjistikën.

Votimi elektronik

Votimi elektronik është një mundësi më moderne dhe mund të ulë shumë koston e logjistikës, pasi nuk ka nevojë për transport të fletëve të votimit. Megjithatë, ky opsion kërkon një infrastrukturë të avancuar teknologjike, sigurimin e procesit të votimit dhe mbrojtjen e të dhënave, që gjithashtu mund të kërkojë një investim fillestar të konsiderueshëm.

Vendosja e një sistemi elektronik të votimit mund të ketë kosto fillestare më të larta për zhvillimin e softuerëve dhe trajnimin e zyrtarëve. Disa shtete që kanë aplikuar këtë sistem, si Estonia, kanë arritur të krijojnë një platformë të besueshme me kosto më të ulëta për çdo zgjedhje, duke përdorur teknologjinë për të bërë procesin më të thjeshtë dhe më të shpejtë.

Krahasimi me vende të tjera

Estonia ka një sistem të avancuar të votimit elektronik, i cili është përdorur me sukses që nga vitet 2000 dhe ka ulur koston e procesit zgjedhor në mënyrë të konsiderueshme. Ata kanë investuar shumë në infrastrukturën teknologjike dhe sigurinë e votimit online, duke mundësuar që qytetarët të votojnë nga çdo vend i botës me një klik të thjeshtë.

Greqia dhe Italia, me diaspora të mëdha, përdorin shërbime postare dhe në disa raste, kanë krijuar qendra votimi për të mundësuar pjesëmarrjen e shqiptarëve në zgjedhje. Megjithatë, këto shtete gjithashtu kanë investuar në teknologji për të përmirësuar procesin, veçanërisht për të zvogëluar kohën dhe koston e procesit postar.

Kostoja e votimit postar për diasporën në Shqipëri do të varet nga disa faktorë, duke përfshirë nëse qeveria shqiptare subvencionon shërbimet postare për votuesit që jetojnë jashtë vendit. Këtu është një përmbledhje e kostove dhe konsideratave të mundshme:

Pa një subvencion, votuesit do të përballonin koston e postës për postimin e fletëvotimit të plotësuar. Kostot e postimeve ndërkombëtare ndryshojnë sipas vendit dhe llojit të shërbimit (standard kundrejt ekspres).

Për shembull:
Postë standarde ndërkombëtare: 2–10 € për zarf, në varësi të distancës.
Shërbimet e postës Express: 20-50 € për dërgesë më të shpejtë.
Qeveria do të sigurojë zarfe kthimi të parapaguara, duke ulur kostot për votuesit kur i dërgojnë fletëvotimet e tyre të plotësuara në Shqipëri.

Sfidat e logjistikës
Sigurimi i pranimit dhe kthimit të fletëvotimeve në kohë mund të shtojë kosto logjistike nëse nevojiten shërbime të përshpejtuara.

Për të vlerësuar koston e shërbimit postar për votimin jashtë vendit, duhet të merren parasysh tarifat aktuale të postimit ndërkombëtar. Kostoja e një dërgese postare për çdo fletë votimi mund të variojë nga 1 deri në 5 euro, në varësi të destinacionit dhe peshës. Duke marrë parasysh deri në 800 mijë votues potencialë, kostoja totale maksimale mund të shkojë nga:

• 1.6 milion Euro deri në 8 milionë euro për postën standarte ndërkombëtare dhe
• 16 milion Euro deri 40 milion Euro për shërbimet e postës Express

Ky vlerësim është në rastin më optimal, nëse gjithë diaspora do të votonte në zgjedhjet e 11 majit 2025.

Por, nërastin kur pritshmëritë për regjistrimin e votuesve të diasporës nuk mendohet se do t’i kalojnë 100 mijë votuesë, atëherë kostoja e votimit me postë mund të shkojë nga:

• 200,000 Euro deri në 1 milion euro për postën standarte ndërkombëtare dhe
• 2 milion Euro deri 5 milion Euro për shërbimet e postës Express.

Megjithatë, diskutimet dhe planet e mëparshme tregojnë se kostot për votimin e diasporës janë të lidhura me shërbimet postare dhe implementimet teknologjike, të cilat ndryshojnë sipas vendit dhe ofruesit të shërbimeve.