2025, viti i stabilitetit të menaxhuar dhe 2026, viti i provës për cilësinë e politikave

Viti 2025, sipas gjithë analizave të realizuara nga ALTAX, nuk ishte një vit krize, por as një vit reformash strukturore. Ai u karakterizua nga një stabilitet i administruar, i mbështetur fort mbi shpenzimet publike, zgjerimin e rolit të shtetit në ekonomi dhe përdorimin aktiv të politikës fiskale për të ruajtur ekuilibrat socialë dhe makroekonomikë. Ndërkohë, 2026 shfaqet si një vit prove, jo për rritjen në vetvete, por për cilësinë e rritjes, disiplinën fiskale dhe aftësinë e politikave për të prodhuar ndikim afatmesëm.

Si u karakterizua 2025?

Rritje ekonomike e moderuar, por e përqendruar Analizat e ALTAX tregojnë se rritja ekonomike e vitit 2025 u ruajt në nivele të moderuara dhe statistikisht pozitive, por pa një përhapje të gjerë sektoriale dhe territoriale. Rritja mbeti e fokusuar kryesisht në:

• sektorin e shërbimeve,
• turizmin,
• ndërtimin dhe aktivitetet e lidhura me investimet publike.Mungesa e një kontributi domethënës nga industria prodhuese dhe inovacioni e bëri këtë rritje të brishtë në thelb, të varur nga faktorë ciklikë dhe jo strukturalë.

Sipas të dhënave, PBB nominal arriti në 2,642,509 milion lekë, me rritje reale modeste rreth 2.3–2.7% pas zbritjes së inflacionit 2.5–3%, ndërsa kontributet negative nga industria përpunuese dhe bujqësia theksuan një model të brishtë, të varur nga kërkesa e brendshme dhe jo nga diversifikimi eksportues.

Politika fiskale aktive, por me kosto besueshmërie Viti 2025 u shoqërua me përdorim intensiv të instrumenteve fiskale, përfshirë:

• ndryshime të shpeshta buxhetore,
• rishpërndarje të fondeve gjatë vitit,
• përdorim të akteve normative.

ALTAX vlerëson se kjo qasje ndihmoi në menaxhimin afatshkurtër të presioneve sociale dhe politike, por njëkohësisht dobësoi parashikueshmërinë fiskale, duke krijuar paqartësi për bizneset, investitorët dhe institucionet financiare.

Konkretisht, buxheti u ndryshua tre herë me akte normative (para majit, në qershor dhe tetor), duke rialokuar 11.8 miliardë lekë, duke shkelur kriteret kushtetuese dhe duke krijuar precedentë për abuzim politik, si transferimi i 1 miliardë lekëve për laboratorë pa miratim kuvendor.

Deficiti buxhetor (% e PBB-së) tregon ulje graduale, por me rritje sërish në 2026 për shkak të ndryshimeve të shpeshta dhe rialokimeve.

ALTAX vlerëson se, në aspektin e stabilitetit të menjëhershëm, politika fiskale e vitit 2025 ishte funksionale dhe e qëllimshme, duke mbajtur deficitin faktik pranë nivelit të planifikuar (rreth -1.7% deri në mesvit, me tendencë drejt -2.3% në fundvit sipas vlerësimeve preliminare).

Rritje e shpenzimeve sociale dhe investimeve publike Një nga tiparet kryesore të 2025 ishte rritja e peshës së:

• shpenzimeve sociale (pensione, mbështetje sociale, bonuse),
• shpenzimeve kapitale (CAPEX).Kjo zgjedhje reflekton një filozofi politike të orientuar drejt rolit aktiv të shtetit si stabilizator ekonomik.

Megjithatë, analizat e ALTAX theksojnë se problemi nuk ishte niveli i shpenzimeve, por efektiviteti i tyre, sidomos në investimet publike, ku lidhja me produktivitetin afatgjatë mbeti e dobët. Shpenzimet sociale arritën 10.3% të PBB-së, ndërsa CAPEX u mbajtën në 6.7%, por me rënie reale për shkak të inflacionit në ndërtim dhe përqendrim në fund të vitit, duke çuar në humbje ekonomike sipas auditimeve të KLSH-së.

Shpenzimet kapitale (CAPEX, % e PBB-së) dhe sociale në grafik tregojnë prioritet të shtetit, me rritje të dukshme drejt 2026-ës.

Borxhi publik, i menaxhueshëm, por jo i padiskutueshëm Në vitin 2025, borxhi publik u ruajt në nivele që nuk sinjalizojnë krizë të menjëhershme, por ALTAX nënvizon:

• rritje nominale të borxhit,
• nevojë për transparencë më të madhe në instrumentet e financimit,
• rrezik nga grumbullimi gradual i detyrimeve të ardhshme.

Borxhi nuk ishte problem akut, por u shndërrua në sfond strukturor rreziku, nëse politika fiskale mbetet e orientuar kryesisht nga nevoja afatshkurtra. Borxhi publik neto arriti 59.8% të PBB-së, me deficit -1.7%, por me rreziqe nga borxhi i fshehur në PPP dhe ndryshime reaktive që dëmtojnë besimin e FMN-së dhe BE-së.

Raporti borxh/PBB vijoi një trajektore formalisht të kontrolluar, duke reflektuar rritjen ekonomike nominale (PBB rreth 2.62 trilionë lekë), forcimin e lekut dhe menaxhimin aktiv të portofolit të borxhit.

Megjithatë, ne theksojmë se mungesa e krizës nuk duhet të ngatërrohet me mungesën e riskut, sidomos në një kontekst global me norma interesi të larta dhe paqëndrueshmëri gjeopolitike.

Ekuilibrat e jashtëm dhe varësia nga shërbimet

Bilanci i pagesave në 2025 u mbështet ndjeshëm nga:

• turizmi,remitancat,
• eksporti i shërbimeve.Ndërkohë, deficiti tregtar vazhdoi të mbetet i lartë, duke ekspozuar ekonominë ndaj goditjeve të jashtme.

Bilanci i pagesave nuk shfaqi tensione të menjëhershme (deficit llogarie korrente ~561 milionë euro për 6-mujorin e parë, në rënie 3.1% krahasuar me 2024), por u mbështet mbi burime të ardhurash që janë ciklike dhe të ekspozuara ndaj faktorëve të jashtëm.

ALTAX vëren se ky model funksionon në kohë normale, por është i cenueshëm në kushte tensioni rajonal apo global. Rritja e eksporteve të shërbimeve u balancua nga rënia në industri dhe bujqësi, me një model të varur nga sezonaliteti dhe jo nga diversifikimi i FDI-ve në sektorë prodhues.

Familjet nën presion të vazhdueshëm

Një element transversal i analizave të ALTAX për 2025 ishte rritja e kostos së jetesës dhe presioni mbi të ardhurat reale të familjeve.

Ndihmat dhe politikat mbështetëse ndihmuan në amortizimin e goditjeve, por nuk e zgjidhën problemin thelbësor të fuqisë blerëse dhe pabarazive. Inflacioni 2.5–3% ndikoi në çmime, ndërsa të ardhurat publike arritën 29.1% të PBB-së kryesisht nga masa administrative, duke mos adresuar pabarazitë strukturore.

Ashtu si shihet te grafiku norma e inflacionit (%) tregon pik në 2022, pastaj stabilizim, por presion mbi fuqinë blerëse vazhdon

Çfarë sjell 2026?

Nga menaxhimi te prova e qëndrueshmërisë

Një buxhet më i madh, por më sfidues

Treguesit fiskalë për 2026 sinjalizojnë:

• rritje të të ardhurave,
• rritje edhe më të shpejtë të shpenzimeve,
• zgjerim të lehtë të deficitit.

ALTAX e interpreton këtë si vazhdimësi të filozofisë së 2025, por me hapësirë fiskale më të kufizuar dhe me rrezik më të lartë për devijime nëse ekonomia përballet me goditje të jashtme.

Të ardhurat pritet të arrijnë 29.6% të PBB-së, shpenzimet 31.9%, deficiti -2.3%, me PBB nominal 2,781,433 milion lekë dhe rritje nominale 5.25%, por me varësi nga konsumi dhe rreziqe nga ngadalësimi i kërkesës.

CAPEX dhe shpenzimet sociale mbeten boshti kryesor

Viti fiskal 2026 pritet të ruajë një nivel të lartë investimesh publike dhe shpenzimesh sociale. Sfida kryesore nuk është më “sa të shpenzojmë”, por:

• çfarë të financojmë,si të masim impaktin,
• si të shmangim fragmentimin dhe politizimin e investimeve.

Investimet publike arrijnë 232 miliardë lekë (66% fonde të brendshme, 34% të huaja), me prioritet në infrastrukturë (45%), energji (13%) dhe arsim/shëndetësi (10%), por me kritikë për përqendrim në projekte të trashëguara (65-70%) dhe mungesë fleksibiliteti për inovacion. Shpenzimet sociale rriten në 10.5% të PBB-së, me indeksim pensione dhe ndihma.

Rreziqet që mbeten aktive

ALTAX identifikon tre rreziqe kryesore për 2026:

• dobësimi i disiplinës fiskale përmes ndryshimeve të shpeshta buxhetore,
• ekspozimi ndaj faktorëve të jashtëm (energji, tregti, remitanca),
• thellimi i rritjes së pabarabartë, nëse politika publike nuk adreson zhvillimin rajonal dhe produktivitetin.

Indeksi i fizibilitetit 67% tregon dobësi në mjedis (0.54), pushtet vendor (0.59) dhe digjitalizim, me rreziqe nga vonesat në fonde të huaja dhe borxhi i shtrenjtë.

Mundësitë, nga shpenzimi te reforma

Nëse 2026 shfrytëzohet siç duhet, ai mund të shndërrohet në:

• vit të rritjes së cilësisë së investimeve publike,vit të forcimit të transparencës fiskale,
• vit të politikave sociale më të targetuara dhe më pak universale.

Rekomandimet përfshijnë rishpërndarje drejt projekteve strategjike, partneritete publike-private, harmonizim me BE-në dhe analiza të thella për të shmangur precedentët e 2025-së.

Nga këndvështrimi i ALTAX, 2025 ishte viti i stabilitetit të mbajtur me politika aktive, por jo i transformimit ekonomik. 2026 do të jetë viti i provës, ku nuk mjafton më të ruash ekuilibrat duhet të tregosh se shpenzimet publike prodhojnë zhvillim të qëndrueshëm, besueshmëri fiskale dhe përmirësim real të mirëqenies. Nëse 2026 ndjek logjikën e 2025 pa përmirësuar cilësinë e politikave, rreziku nuk është kriza e menjëhershme, por normalizimi i një modeli ekonomik që konsumon më shumë sesa ndërton.

Shenim. Kjo pjese eshte nje permbledhje e publikimit te plote qe do te publikohet ne fillim te Janarit 2026