A ndikojnë taksat e larta te çmimi i naftës në Shqipëri në normën e inflacionit?

Taksat e larta mbi çmimin e naftës në Shqipëri kanë një ndikim të drejtpërdrejtë, por dhe të tërthortë në rritjen e çmimeve të produkteve.

Fillimisht sqarojmë strukturën e taksave në çmimin e naftës.

Në çdo litër naftë që shitet në tregun shqiptar, qeveria mbledh disa taksa, si:

Akciza – 38 lekë për litër

Taksa e qarkullimit – 27 lekë për litër.

Taksa e karbonit – 3 lekë për litër.

Taksa shtesë – 7 deri në 10 lekë për litër.

Ndikimi në jetën e përditshme në aktivitetet e ndryshme dhe në familjet shihet në disa drejtime:

Së pari është rritja e kostove të transportit.

Nafta është një komponent thelbësor për transportin e mallrave dhe shërbimeve. Kur çmimi i naftës rritet për shkak të taksave të larta, kostot e transportit rriten ndjeshëm. Këto kosto transmetohen te bizneset, të cilat më pas i kalojnë konsumatorit përmes çmimeve më të larta të produkteve.

Së dyti është ndikimi në prodhimin e brendshëm.

Shumë sektorë të prodhimit në Shqipëri mbështeten te karburantet për makineritë, energjinë dhe logjistikën. Taksat e larta mbi naftën rrisin kostot operative për këta sektorë, duke ndikuar në çmimin përfundimtar të produkteve të prodhuara brenda vendit.

Së treti është efekti domino në tregun e importeve dhe eksporteve.

Për shkak të varësisë së lartë nga importet, çdo rritje e kostove të transportit (të shkaktuar nga taksat mbi naftën) rrit çmimin e mallrave të importuara. Në anën tjetër, rritja e kostove të naftës dëmton konkurrencën e eksporteve shqiptare në tregjet ndërkombëtare për shkak të kostove të larta të prodhimit dhe transportit.

Së katërti  është ndikimi në sektorët e tjerë ekonomikë.

Sektorët si bujqësia varen shumë nga nafta për pajisjet, makineritë dhe transportin. Për shembull, në sektorin e bujqësisë, fermerët përballen me çmime të larta të naftës, duke ndikuar në rritjen e kostove të prodhimit dhe, rrjedhimisht, në çmimet e produkteve bujqësore.

Të njëjtin ndikim kanë edhe shërbimet dhe tregtia, në varësi të përdorimit të naftës në proceset e aktiviteteve të tyre.

Kjo situatë rëndon veçanërisht familjet me të ardhura të ulëta, të cilat duhet të përballen me çmime më të larta për mallrat e domosdoshme.

Taksat e larta mbi naftën krijojnë në këtë mënyrë zbatimi një zinxhir efektesh në ekonomi, duke rritur kostot e transportit dhe prodhimit dhe duke çuar në rritje të përgjithshme të çmimeve të produkteve dhe shërbimeve.

Taksat e larta mbi naftën kontribuojnë në inflacion, pasi produktet dhe shërbimet bëhen më të shtrenjta. Si rezultat, fuqia blerëse e konsumatorëve bie, duke ndikuar negativisht në konsumin e brendshëm dhe rritjen ekonomike.

Kjo ndikon drejtpërdrejt në mirëqenien e qytetarëve dhe mund të pengojë konkurrencën ekonomike të vendit. Për të zbutur këtë ndikim, mund të konsiderohen masa si ulja e taksave mbi naftën, diversifikimi i burimeve të energjisë, apo stimulimi i prodhimit lokal për të ulur varësinë nga importet.

Krahasimi me vendet e tjera

Në vitin 2024, çmimi i naftës në Shqipëri mesatarisht ishte në 1.8 euro për litër, ndërsa në Maqedoninë e Veriut ishte 1.3 euro, në Slloveni 1.4 euro dhe në Austri 1.35 euro.

Në përfundim, taksat e larta mbi naftën në Shqipëri kanë një ndikim të ndjeshëm në rritjen e çmimeve të produkteve dhe shërbimeve, duke prekur drejtpërdrejt ekonominë e familjeve shqiptare dhe konkurrueshmërinë e bizneseve vendase.