Pensioni i denjë në Shqipëri dhe Rajon

3 €

Nevoja e pensionistëve shqiptarë për burime financimi për një jetesë të denjë është një çështje komplekse dhe shumëdimensionale, e cila ndikohet nga niveli i pensioneve, struktura ekonomike e vendit dhe mundësitë e integrimit të pensionistëve në aktivitetet ekonomike. Me rritjen e kostove të jetesës deri më sot (viti 2025), situata ekonomike e kësaj shtrese shoqërore po bëhet gjithnjë e më e vështirë.

Pensionet në Shqipëri mbeten të ulëta krahasuar me standardet europiane. Aktualisht, pensioni mesatar nuk i kalon 25,000 lekë në muaj, ndërsa për një jetesë dinjitoze, një pensionist ka nevojë për të paktën 45,000 deri në 50,000 lekë në muaj. Rritja e inflacionit dhe kostoja e jetesës janë faktorë që e bëjnë të pamjaftueshëm pensionin aktual, veçanërisht për mbulimin e shpenzimeve të domosdoshme si ushqimi, energjia, qiraja dhe kujdesi shëndetësor. Shumë pensionistë ndodhen në prag të varfërisë, të detyruar të mbështeten tek ndihma e familjarëve ose asistenca shtetërore.

Një faktor kyç që ndikon në situatën e pensionistëve është mungesa e burimeve të tjera ekonomike. Pensionistët shpesh nuk kanë mundësi të krijojnë të ardhura shtesë, pasi tregu i punës në Shqipëri nuk ofron mjaftueshëm mundësi për punë me kohë të pjesshme ose angazhim në aktivitete që mund të ishin të pershtatshme për ta. Një pjesë e tyre posedojnë pasuri të paluajtshme, por nuk kanë akses të lehtë për të shfrytëzuar ato për qëllime financimi, si p.sh. skemat e hipotekimit të përmbysur (reverse mortgage).

Një sfidë tjetër e madhe është mungesa e sigurimeve private. Pavarësisht se ka skema private pensionale, shumica e qytetarëve shqiptarë nuk janë të informuar ose nuk kanë mundësi financiare për të kontribuar në to. Një sistem i dobët i edukimit financiar dhe mungesa e incentivave fiskale e ka bërë këtë mekanizë jo atraktive për pjesën më të madhe të qytetarëve.

Shpenzimet e jetesës për pensionistët janë rritur ndjeshëm. Vetëm për shërbime shëndetësore dhe medikamente, një pensionist mesatarisht shpenzon mbi 10,000 lekë në muaj. Kësaj i shtohen shpenzimet e energjisë elektrike, ujit, gazit dhe qirasë apo taksave të banesës, duke bërë që shumë individë të mos jenë në gjendje të përballojnë jetesën pa ndihmë shtesë.

Nga ana e politikave shtetërore, pavarësisht se janë bërë disa përpjekje për indeksimin e pensioneve dhe ofrimin e disa lehtësive fiskale, këto masa nuk janë të mjaftueshme. Shumë pensionistë vazhdojnë të mbeten në nivelin e varfërisë relative dhe nuk përfiton nga skema efektive mbështetjeje për shërbime sociale.

Për të garantuar një pension dinjitoz, nevojitet një reformë e gjithanshme që të përfshijë rritjen e pensioneve bazë, krijimin e mekanizmave alternative të financimit, promovimin e sigurimeve private dhe zhvillimin e një rrjeti më të gjerë shërbimesh sociale për pensionistët. Vetëm në këtë mënyrë do të mund të shmanget varfëria në moshën e tretë dhe do të sigurohet një jetë me dinjitet për ata që kanë kontribuar gjatë gjithë jetës së tyre në shoqërinë shqiptare.

Kategori: , Etiketa: , , , , , , ,

Përshkrim

  1. Një pension i denjë për një pensionist duhet të sigurojë një standard jetese të qëndrueshëm, duke mbuluar nevojat bazë dhe duke garantuar një jetë të dinjitetshme. Për ta përcaktuar këtë, duhet të merren parasysh disa faktorë kryesorë:

Nevojat bazë për jetesë

Një pension i denjë duhet të mbulojë:

Ushqimin – Një dietë e shëndetshme dhe e balancuar.

Strehimin – Shpenzimet për qiranë ose mirëmbajtjen e banesës, përfshirë energjinë elektrike, ujën, ngrohjen dhe mirëmbajtjen.

Shëndetin – Medikamentet, kontrollet mjekësore dhe kujdesin shëndetësor.

Transportin – Shpenzimet për lëvizje brenda qytetit ose jashtë tij.

Veshjen dhe higjienën personale – Artikuj të domosdoshëm për një jetë të dinjitetshme.

Argëtimin dhe pjesëmarrjen sociale – Aktivitetet kulturore, udhëtimet dhe angazhimin në shoqëri.

Standardi i jetës dhe Kostoja e jetesës

Pensioni i denjë duhet të reflektojë koston e jetesës në vendin përkatës. Në Shqipëri, një pension minimal që garanton një jetë të dinjitetshme do të duhej të mbulonte të paktën:

Shpenzimet mujore të një pensionisti – Bazuar në analizat konservatore mbi shpenzimet e një familjeje, një pensionist ka nevojë për 60-70% të shpenzimeve mesatare të një individi aktiv.

Shporta minimale e konsumit – Aktualisht në Shqipëri, kjo vlerë llogaritet rreth 25,000 – 30,000 lekë/muaj, por për një jetesë të denjë, vlera reale do të duhej të ishte mbi 45,000 – 50,000 lekë/muaj.

Krahasimi me paga dhe pensione mesatare

Paga mesatare në Shqipëri është midis 75,000 – 80,000 lekë/muaj. Një pension i denjë duhet të jetë të paktën 55-70% e kësaj page.

Pensioni mesatar aktual është midis 20,000 – 25,000 lekë/muaj, që është shumë poshtë nivelit të një pensioni të denjë.

Faktorët që duhet të përmirësohen për një pension të denjë

Indeksimi i pensioneve sipas inflacionit – Rritja e çmimeve duhet të reflektohet automatikisht në rritjen e pensioneve.

Pensioni suplementar – Krijimi i skemave shtesë private për të rritur nivelin e pensionit.

Masa mbështetëse nga shteti – Përfitime shtesë për pensionistët me të ardhura të ulëta, si subvencionet për energjinë elektrike, shëndetësinë dhe ilaçet.

Në realitetin ekonomik të Shqipërisë, një pension i denjë do të duhej të ishte të paktën 45,000 – 50,000 lekë/muaj për të mbuluar një jetë të qetë dhe dinjitoze. Ky nivel do të siguronte mbulimin e shpenzimeve bazë dhe do t’i lejonte pensionistëve të mos jetojnë në varfëri ose të varen nga ndihma e familjarëve.

Për të siguruar një pension dinjitoz për pensionistët shqiptarë është e mundur të llogaritet rritja e pensioneve me shuma të caktuara, si 30,000 lekë dhe 50,000 lekë në muaj. Këtu do të përshkruhen skenarët për llogaritjen e mundësive për realizimin e një rritjeje të tillë, duke marrë parasysh faktorët kyç si të ardhurat nga kontributet, mundësitë e reforma, dhe kapacitetet buxhetore të shtetit.

Produkte të afërt