Tatimi mbi të ardhurat e profesionistëve të lirë dhe punonjësve në Ballkanin Perëndimor, 2024

Kjo përmbledhje duke u angazhuar në sqarimin e dy llojeve kryesore të individëve të punësuar në treg: profesionistë të lirë (përfshirë kontraktorët e pavarur) dhe punonjës. Ne do të shohim se si ato ndryshojnë nga njëri-tjetri dhe nisur nga ky ndryshim është bërë edhe përshkrimi i trajtimit tatimor.

Së pari, profesionistët e lirë janë njerëz të vetëpunësuar që shpesh punojnë në projekte afatshkurtra me klientë të ndryshëm. Ata nuk marrin asnjë përfitim si punonjësit në kompanitë ku punonjnë dhe përfitojnë vetëm të ardhurat nga klientët e tyre dhe me to paguajnë edhe taksat e tyre. Një tipar përcaktues i profesionistëve të lirë është aftësia e tyre për të vendosur oraret e tyre dhe për të punuar me më shumë se një klient njëkohësisht.

Së dyti, punonjësit punojnë për një punëdhënës të vetëm në mënyrë të përhershme dhe paguhen me pagë fikse dhe shpërblime e përfitime të tjera të paguara nga punëdhënësi. Ata mund të punojnë në zyrë ose të jenë pjesë e një ekipi në distancë të punësuar dhe punësohen për të plotësuar një rol të caktuar në krahasim me punën në një projekt të vetëm.

Profesionistët e lirë vijnë me pjesën e tyre të sfidave, nga negociimi i tarifave të çmimeve të pavarura deri te shqetësimi se nga do të arrijë puna e ardhshme  madje edhe nëse do të ketë më tej punë apo jo.

Shumë profesionistë të lirë mendojnë pak ose nuk mendojnë shumë për të paguar taksat.

Profesionistët e lirë që kanë dalë në treg pas një përvoje pune në kompani apo në sektorin publik, veçanërisht ata që kanë kryer punë tradicionale me një kompani deri vonë janë mësuar që punëdhënësi i tyre të bëjë automatikisht zbritje të tatimeve dhe kontributeve nga pagat e tyre.

Megjithatë, të vetëpunësuarit e sotëm edhe të detyruar nga presioni i sistemit për të paguar detyrimet e tyre janë bërë përgjegjës për të qëndruar në krye të detyrimeve të tyre tatimore dhe për të kuptuar se çfarë kanë borxh dhe kur duhet ta paguajnë atë vetë.

Në përmbledhjen për trajtimin tatimor ne jemi treguar të kujdesshëm për të përshkruar më së pari statusin dhe rolin e profesionit të lirë në dallim nga punonjësi në një kompani dhe më tej edhe mënyrën e tatimit nga i njëjti ligj. Ky qartësim vlen pasi në Serbi më herët dhe në Shqipëri më vonë janë shprehur kundërshtime të forta të profesionistëve për trajtime tatimore që nuk bazohen te barazia përpara ligjit.

Ndërsa, në Serbi u reagua në kohë nga politikëbërësit, në Shqipëri ende pritet vendimi i Gjykatës Kushtetuese për të dhënë verdiktin final.