Për stabilizimin dhe reformimin e skemës së pensioneve në Shqipëri nga 2025

Reforma e pensioneve në Shqipëri ka qenë dhe është një nga sfidat më të vështira ekonomike dhe sociale të dekadës së fundit. Kjo reformë nisi me synimin për ta transformuar skemën ekzistuese nga një model i cënuar nga paqëndrueshmërisa financiare në një sistem më të drejtë dhe që pasqyron kontributet e qytetarëve.

Në dekadën e fundit, Shqipëria ka parë një rritje të konsiderueshme ekonomike. Prodhimi i brendshëm bruto (PBB) është rritur 2.5 herë krahasuar me 10 vite më parë dhe eksportet janë dyfishuar. Përmirësimi i statusit të vendit si ekonomi me të ardhura mesatare ka rritur pritshmëritë e qytetarëve ndaj sistemit të pensioneve.

Megjithatë, sfidat demografike dhe ndryshimet në strukturën e tregut të punës vazhdojnë të rëndojnë mbi këtë reformë. Ulja e normave të lindshmërisë dhe plakja e popullsisë sjellin rrezikun e një skeme të paqëndrueshme, e cila do të rëndojë gjithnjë e më shumë mbi brezat e ardhshëm.

Reforma e vitit 2014 solli një përmirësim të ndjeshëm për pensionistët e rinj, por la një hendek të dukshëm mes atyre që dolën në pension para dhe pas vitit 2014.

Qasja e qeverisë shqiptare ndaj reformës së pensioneve ka patur një angazhim për të adresuar sfidat e sistemit të pensioneve, i cili ishte prekur nga paqëndrueshmëria financiare dhe mospërputhja mes kontributeve dhe përfitimeve. Reforma ka qenë një hap i rëndësishëm drejt një sistemi më të drejtë dhe të qëndrueshëm, sidomos me vendosjen e lidhjes së pensioneve me nivelin e kontributeve dhe eliminimin e kufizimit të 220 eurove për pensionet.

Sfida kryesore mbetet zvogëlimi i këtij hendeku. Me një qasje afatgjatë, rritja e pensioneve duhet të bëhet në mënyrë të qëndrueshme, duke balancuar kërkesat e qytetarëve me mundësitë financiare të shtetit.

Edhe pse qeveria ka bërë përpjekje për të ulur hendekun midis pensionistëve të rinj dhe atyre të vjetër, shihet se është e nevojshme një qasje më holistike dhe afatgjatë që të eliminojë këto pabarazi dhe të garantojë që sistemin të jetë i qëndrueshëm financiarisht.

Pra, ka ende disa sfida që duhet të trajtohen dhe të grupuara janë:

• Pabarazitë mes grupeve të ndryshme të pensionistëve, sidomos për ata që dolën në pension para vitit 2014.
• Kërkesa për një rritje të qëndrueshme dhe të balancuar të pensioneve për ta lehtësuar barrën e buxhetit të shtetit me diversifikim burimesh financimi dhe harmonizim me skemat private.
• Përmirësimi i mekanizmave të mbikëqyrjes dhe zgjidhja e çështjes së informalitetit, që ndikon drejtpërdrejt në bazën e kontribuesve.

Në një periudhë afatshkurtër, qeveria ka bërë përpjekje për të ulur hendekun midis pensionistëve të rinj dhe atyre të vjetër, por është e nevojshme një qasje më holistike dhe afatgjatë që të eliminojë këto pabarazi dhe të garantojë që sistemin të jetë i qëndrueshëm financiarisht.