TURIZMI: Roli, Sfidat dhe të dhëna specifike të sektorit

Kontributi i turizmit në ekonomi

Sipas të dhënave të Bankës Botërore dhe INSTAT:

• Në vitin 2023, turizmi kontribuoi me 21% të PBB-së së Shqipërisë, një rritje nga 17% në 2019.
• Shqipëria mirëpriti mbi 7.5 milionë turistë ndërkombëtarë në 2023, nga 6.4 milionë në 2022 dhe 4.1 milionë në 2019.

Megjithatë, rritja e këtij sektori ka sfida specifike:

• Turistët me buxhet të ulët: Shpenzimet mesatare për turist janë rreth 360 euro për një qëndrim 5-ditor, shumë më pak se fqinjët si Kroacia (850 euro) apo Greqia (1,000 euro).
• Sezonaliteti: 80% e vizitave ndodhin gjatë 4 muajve të verës, duke lënë një boshllëk të madh në muajt e tjerë.

Shpenzimet në turizëm dhe kthimi ekonomik

• Shqipëria shpenzon rreth 120 milionë euro në vit për marketing dhe infrastrukturë turistike, ndërsa të ardhurat nga turizmi ishin mbi 2.7 miliardë euro në 2023. Megjithëse duket një bilanc pozitiv, kthimi i investimeve është i ulët për shkak të:
  • Varësisë nga importet për shërbime turistike (si ushqimet apo materialet ndërtimore).
  • Struktura informale: Pjesa më e madhe e akomodimeve është në pronësi private dhe joformale, çka kufizon të ardhurat e qeverisë nga taksat.

Skenarët për turizmin afatgjatë (2025-2030)

• Nëse Shqipëria diversifikon ofertën turistike, mund të rrisë shpenzimet për turist deri në 550 euro për vizitor dhe të arrijë një kontribuim prej 4 miliardë euro në PBB deri në 2030.
• Shtimi i turizmit malor dhe kulturor mund të zgjasë sezonin turistik nga 4 në 8 muaj aktivë në vit.

Investimet prioritare për turizmin

1. Rritja e cilësisë: Shqipëria ka rreth 1,500 njësi hoteliere të regjistruara, por vetëm 10% përmbushin standardet ndërkombëtare të 4-5 yjeve. Investime të mëtejshme në këtë drejtim janë thelbësore për të tërhequr turistë të pasur.
2. Ruajtja e aseteve natyrore: Me një vijë bregdetare prej 450 km dhe zona të mbrojtura si Vjosa dhe Butrinti, qeveria duhet të shpenzojë më shumë se 15 milionë euro/vit për ruajtje dhe mirëmbajtje të këtyre aseteve, krahasuar me vetëm 5 milionë aktualisht.
3. Incentivat për turizmin rural: Zonat rurale marrin më pak se 5% të të ardhurave turistike, edhe pse kanë potencial për zhvillim.

Turizmi dhe infrastruktura kanë dhënë përfitime të konsiderueshme ekonomike, por këto sektore janë të limituara për shkak të një qasjeje afatshkurtër dhe të ndarjes së pabalancuar të burimeve. Me rreth 5 miliardë euro të ardhura potenciale nga turizmi deri në 2030, dhe një rritje të mundshme prej 2-3% të PBB-së përmes infrastrukturës së zgjuar, Shqipëria duhet të planifikojë më mirë për të arritur zhvillim të qëndrueshëm dhe gjithëpërfshirës.