Treguesit makroekonomikë dhe fiskalë të Malit të Zi në 2023

Ekonomia u rrit fuqishëm në vitin 2023, me rreth 6 për qind, më e larta në BP6, e ndikuar më së shumti nga turizmi, i cili tejkaloi nivelet e vitit 2019 dhe fluksi i emigrantëve vazhdoi të mbështeste konsumin privat[1]. Në vitin 2024, rritja e turizmit pritet të zbutet. Fluksi i madh në Mal të Zi i refugjatëve nga Ukraina dhe të huajve të tjerë ka nxitur konsumin privat, turizmin, sektorin e pasurive të paluajtshme, sektorin bankar dhe punësimin .

Nëse nuk ka hyrje të mëtejshme neto të emigrantëve dhe të huajve, rritja e konsumit gjithashtu ka të ngjarë të ngadalësohet.

Inflacioni ka zbritur nga 13 përqind në 2022 në 8.6 përqind në 2023, duke ulur ndjeshëm diferencën me inflacionin e Eurozonës. Nëse kjo tendencë do të vazhdojë, kjo varet nga mjedisi ndërkombëtar për çmimet e mallrave dhe nga presionet e brendshme të pagave.

Deficiti i llogarisë korente të jashtme është ngushtuar ndjeshëm në rreth 11 për qind të PBB-së në vitin 2023. Flukset hyrëse të IHD-ve që shkojnë në sektorin e pasurive të paluajtshme mbeten burimi dominues i identifikueshëm i financimit të deficitit të llogarisë korente.

Zhvillimet pozitive në tregun e punës vazhduan, me rritjen e nivelit të punësimit dhe pjesëmarrjes në fuqinë punëtore. Këto tendenca të favorshme në tregun e punës, ku papunësia ka rënë në nivelin më të ulët historik nën 12% është një pjesë e konsiderueshme e rekrutimit të ri në administratën publike, që është tashmë të mbingarkuar.

Vazhdimi i performancës së fortë të të ardhurave tatimore, rritjet e përkohshme të të ardhurave jotatimore, si dhe shpenzimet më të ulëta se ato të buxhetuara ndihmuan në sjelljen e financave publike në suficit në vitin 2023.

Pas një periudhe paqëndrueshmërie politike, në tetor 2023 vendi mori qeverinë e tretë në tre vjet. Qeveria e re, e kryesuar nga Evropa Tani!, lëvizja përgjegjëse për reformat tatimore të vitit 2022, ka premtuar të zbatojë një axhendë ambicioze në vitin 2024. Kjo do të përfshijë rritjen e pensioneve, pagën minimale dhe pagat mesatare, dhe përpjekjen për punësim të plotë – dhe të gjitha duke reduktuar orët e punës. Për më tepër, janë shpallur një sërë reformash strukturore, duke filluar nga reforma e politikës për ndërmarrjet shtetërore deri te një rishikim i investimeve në infrastrukturën publike.

Zbatimi i të gjitha këtyre masave do të ketë ndikim si në bilancin fiskal ashtu edhe në perspektivën më të gjerë ekonomike. Axhenda e integrimit në BE është faturuar si prioriteti kryesor i qeverisë së re dhe mbetet për t’u parë nëse ky moment do të përdoret për të thyer bllokimin e gjatë në procesin e anëtarësimit

[1] https://www.imf.org/en/News/Articles/2024/02/11/cs02122024-Montenegro-Staff-Concluding-Statement-of-the-2024-Article-IV-Mission