Shpenzimet publike për arsimin në botë dhe Ballkanin Perëndimor

Arsimi është një investim në të ardhmen pasi sjell përfitime të shumta ekonomike dhe sociale për individët dhe shoqëritë. Zakonisht i matur në lidhje me pasurinë e një kombi, shpenzimet për arsimin vijnë kryesisht nga buxhetet publike, por ato përfshijnë financime nga studentë individualë, familjet e tyre dhe burime të tjera private gjithashtu.

Në vitin 2020, vendet e OECD-së shpenzuan mesatarisht 5.1% të PBB-së së tyre për institucionet arsimore nga niveli fillor në atë terciar. Shpenzimet për institucionet arsimore fillore dhe terciare variojnë nga 6.6% e PBB-së ose më shumë në Kolumbi dhe Norvegji në 3.4% ose më pak në Irlandë, Luksemburg dhe Rumani.

Në vitin 2021, shpenzimet e qeverisë së përgjithshme për edukim në BE arritën në 701 miliardë euro ose 4,8 % të PBB-së. Nga kjo, ‘arsimi parafillor dhe fillor’ përbënte 1,7 % të PBB-së dhe arsimi i mesëm 1,8 % të PBB-së.

Mesatarja për shpenzimet e arsimit ndaj PBB-së në Ballkanin Perëndimor është 4.6 për qind.

Për krahasim, mesatarja botërore në vitin 2019 bazuar në 165 vende është 4.43 për qind.

Shpenzimet për arsimin në Shqipëri përbënin 3.1 për qind të PBB-së në 2019 dhe 3.4 për qind të PBB-së në 2020 duke rene ne 2.1% te PBB ne 2023.

Shpenzimet mesatare për Serbinë gjatë 2021 ishin 4.01 për qind me një minimum prej 3.58 për qind në vitin 2018 dhe maksimum 4.48 për qind në vitin 2009. Vlera e fundit nga viti 2019 është 3.62 për qind.

Shpenzimet për arsim në Maqedoninë e Veriut parashikohen në 2.72% të PBB-së në vitin 2023.

Mali i Zi sipas të dhënave të disponueshme për vitin 2017 ka mbajtur një raport shpenzimesh për edukimin në nivelin e 4.2% të PBB-së.

Kosova vazhdon të shpenzojë më pak për arsim në krahasim me BE, por më shumë se vendet e tjera të rajonit. Niveli i shpenzimeve publike për arsimin në vitin 2020 ishte 4.7% si përqindje e PBB-së.

Shpenzimet publike për arsimin përfshijnë shpenzimet e drejtpërdrejta për institucionet arsimore, si dhe subvencionet publike të lidhura me arsimin. Subjektet publike përfshijnë ministri të ndryshme nga ministritë e arsimit, qeveritë lokale dhe rajonale dhe agjenci të tjera publike. Shpenzimet publike përfshijnë shpenzimet për shkolla, universitete dhe institucione të tjera publike dhe private që ofrojnë ose mbështesin shërbime arsimore. Ky tregues tregon prioritetin që i japin qeveritë arsimit në raport me fushat e tjera të investimeve, si kujdesi shëndetësor, sigurimet shoqërore, mbrojtja dhe siguria. Shpenzimet për arsim mbulojnë shpenzimet për shkollat, universitetet dhe institucionet e tjera publike dhe private që ofrojnë ose mbështesin shërbime arsimore.